Θεραπείες αποκατάστασης με βάση την κίνηση
Στο άρθρο αυτό περιγράφονται στοιχεία που υποστηρίζουν την αντίληψη ότι η ενσυνείδητη κίνηση είναι ιατρική. Τα επιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν τα ευρεία οφέλη της θεραπείας μέσω γης κίνησης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του πόνου, του στρες και της εξασθένισης, καθώς και της βελτίωσης του εύρους κίνησης, της δύναμης, της ισορροπίας, του συντονισμού, της καρδιαγγειακής υγείας, της φυσικής κατάστασης, της διάθεσης και της νόησης. Αδιάσειστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι κινητικές πρακτικές προάγουν τη βέλτιστη υγεία και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πρόληψης και της θεραπείας πολλών ιατρικών παθήσεων. συνοπτικά: -Ενδυναμώνουν τα άτομα να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην υγεία και την ευεξία τους και μειώνουν την αποφυγή του φόβου. -Μπορούν να ωφελήσουν ασθενείς οποιασδήποτε ικανότητας- οι πρακτικές προσαρμόζονται στις ανάγκες και την υγεία του ατόμου. -Είναι ασφαλείς, οικονομικές και αποτελεσματικές συμπληρωματικές θεραπείες της καθιερωμένης περίθαλψης. -Παρέχουν ασθενοκεντρική, ολοκληρωμένη φροντίδα που λαμβάνει υπόψη τις σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές πτυχές της υγείας και της ασθένειας. -Έχουν ποικίλα, τεκμηριωμένα οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του πόνου, του άγχους καθώς και βελτιώσεις στο εύρος κίνησης, τη δύναμη, την ισορροπία, τον συντονισμό, την καρδιαγγειακή υγεία, τη φυσική κατάσταση, τη διάθεση και τη νόηση. Εισαγωγή Οι θεραπείες μέσω της κίνησης αναφέρονται σε ένα ευρύ φάσμα ανατολικών και δυτικών πρακτικών που βασίζονται στην κίνηση και χρησιμοποιούνται για την ταυτόχρονη θεραπεία του νου, του σώματος και του πνεύματος. Μορφές κινητικής πρακτικής υπάρχουν σε όλο τον ανθρώπινο πολιτισμό και στην αρχαία ιστορία. Έρευνες αποδεικνύουν ότι μορφές κινησιοθεραπείας, όπως ο χορός, υπήρχαν στον κοινό πρόγονο που μοιράζονταν οι άνθρωποι και οι χιμπατζήδες, πριν από περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια. Οι θεραπείες που βασίζονται στην κίνηση προάγουν εγγενώς την υγεία και την ευεξία, ενθαρρύνοντας την προληπτική συμμετοχή του ατόμου στην υγεία του, δημιουργώντας κοινοτική υποστήριξη και υπευθυνότητα και χτίζοντας έτσι τα θεμέλια για επιτυχημένη, μόνιμη, θετική αλλαγή. Οι κινητικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τη συμβατική ιατρική επιτρέπουν στους γιατρούς να προσφέρουν ολοκληρωμένα, ασθενοκεντρικά θεραπευτικά πρωτόκολλα. Αυτή η ολιστική προσέγγιση ενσαρκώνει την ουσία της Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, μεγιστοποιώντας τη λειτουργία του ασθενούς και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής, έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν ολόκληρο τον άνθρωπο και όχι μόνο την ασθένεια. Ο συνδυασμός της σύγχρονης ιατρικής με τις πρακτικές νου-σώματος προσφέρει την ευκαιρία για «μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς την απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Κινητικές πρακτικές όπως η Yoga, Tai Chi, Qigong, Pilates, Feldenkrais έχουν αποδεδειγμένα οφέλη. Η μέθοδος Feldenkrais Η μέθοδος Feldenkrais (FM), που ιδρύθηκε από τον φυσικό και μηχανικό Dr. Moshe Feldenkrais είναι ένα σύστημα που χρησιμοποιεί την εξερεύνηση της κίνησης για τη σωματική μάθηση μέσω 2 βασικών τεχνικών: -Awareness through movement/ Επίγνωση μέσω της κίνησης Ομαδική τάξη με τους συμμετέχοντες να μαθαίνουν μέσω λεκτικά καθοδηγούμενων κινήσεων -Functional Integration/Λειτουργική ενσωμάτωση Ατομικά μαθήματα με τους ασκούμενους να μαθαίνουν με απαλό άγγιγμα/χειρισμό από τον δάσκαλο/ εκπαιδευτή για να καθοδηγούν χειροκίνητα τις κινήσεις Σειρές κινήσεων αναγκάζουν τον ασκούμενο να χρησιμοποιήσει την αίσθηση του σώματος και την αντιληπτική ανατροφοδότηση για να επιλέξει ανάμεσα σε ευνοϊκές (εύκολες, άνετες) και δυσμενείς (επώδυνες, κοπιαστικές) θέσεις. Με την εξάσκηση, η διάκριση μεταξύ ευνοϊκών και δυσμενών κινήσεων βελτιώνεται και οι τροποποιήσεις των κινήσεων αναπτύσσονται και εμπεδώνονται. Το Feldenkrais ενισχύει την αυτοαποτελεσματικότητα σε ένα ομαδικό περιβάλλον και θεωρητικά παρέχει διατηρήσιμα οφέλη για την υγεία. Έρευνες για το Feldenkrais To Feldenkrais (Feldenkrais method FM) χρησιμοποιείται για την τροποποίηση της κινητικής συμπεριφοράς ανθρώπων διαφορετικών ηλικιών και ικανοτήτων. Μια μελέτη έδειξε ότι το Feldenkrais οδήγησε σε πιο χαλαρή ύπτια στάση λόγω αλλαγών στον μυϊκό τόνο. Αυτή η μελέτη υπονοεί ότι το Feldenkrais μπορεί να ανακουφίσει τον χρόνιο πόνο που βασίζεται στην ένταση. Μια δεύτερη μελέτη έδειξε ότι το FM έχει συγκρίσιμη αποτελεσματικότητα με τις ασκήσεις στο ιατρείο πόνου για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου στη μέση. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε βελτιώσεις στην ισορροπία σε μεσήλικα άτομα με νοητική αναπηρία. Δεδομένης της κοινότητας της λειτουργικής έκπτωσης σε αυτόν τον πληθυσμό, το Feldenkrais μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στη βελτίωση της φυσικής δραστηριότητας και στη διατήρηση ενός επιπέδου ανεξαρτησίας σε ασθενείς με νοητική αναπηρία. Το FM έχει ευρείες εφαρμογές για την αλλαγή των σωματικών αντιλήψεων, τη διευκόλυνση της λειτουργίας και την προώθηση της συνειδητοποίησης, της αυτοαποτελεσματικότητας και της υγείας. Ωστόσο, υπάρχει έλλειψη επιστημονικών στοιχείων που να επικυρώνουν τα οφέλη του Feldenkrais κι έτσι προς το παρόν, οι κλινικοί γιατροί μπορούν να προσφέρουν το Feldenkrais μόνο ως συμπληρωματική θεραπεία σε ασθενείς που ενδιαφέρονται για αποτελεσματική σωματική απόδοση και αυτοαποτελεσματικότητα. Κατα τον αρχαίο φιλόσοφο Πλάτωνα: «Η έλλειψη δραστηριότητας καταστρέφει την καλή κατάσταση κάθε ανθρώπου, ενώ η κίνηση και η μεθοδική σωματική άσκηση τη σώζουν και τη διατηρούν». Η τρέχουσα έρευνα προωθεί αυτή την αντίληψη, «η άσκηση είναι φάρμακο», και υποστηρίζει ότι η συνειδητή κίνηση είναι αποτελεσματική ιατρική για ολόκληρο τον άνθρωπο. Οι θεραπείες που βασίζονται στην κίνηση (1) μειώνουν την αποφυγή του φόβου και ενδυναμώνουν τα άτομα να αναλάβουν προληπτικό ρόλο στην υγεία και την ευεξία τους, (2) μπορούν να ωφελήσουν ασθενείς οποιασδήποτε ικανότητας, οι πρακτικές προσαρμόζονται στις ανάγκες και την υγεία του ατόμου, (3) είναι ασφαλείς, οικονομικά αποδοτικές και ισχυρές συμπληρωματικές θεραπείες που χρησιμοποιούνται για να συμπληρώσουν (όχι να αντικαταστήσουν) την καθιερωμένη φροντίδα, (4) παρέχουν ασθενοκεντρική, ολοκληρωμένη φροντίδα που λαμβάνει υπόψη τις σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές και πνευματικές πτυχές της υγείας και της ασθένειας- (5) και έχουν ποικίλα, τεκμηριωμένα οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του πόνου, του στρες και της εξασθένισης και της βελτίωσης της δύναμης, της ισορροπίας, του συντονισμού, της καρδιαγγειακής υγείας, της φυσικής κατάστασης, της διάθεσης και της νόησης. Αποδεικτικά στοιχεία για τις θεραπείες νου-σώματος Οι θεραπείες νου-σώματος διευκολύνουν μια μοναδική αλληλεπίδραση μεταξύ ψυχολογικών και φυσιολογικών διεργασιών και η ψυχονευροανοσολογία έχει ανθίσει με εμπειρικά ευρήματα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Για παράδειγμα, μελέτες δείχνουν ότι το ψυχοκοινωνικό στρες προάγει τη μεταγραφή γονιδίων που εκφράζονται κατά τη διάρκεια της φλεγμονής και επηρεάζει τη λειτουργία των λευκοκυττάρων. Ομοίως, ανασκοπήσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο διαλογισμός και οι πρακτικές βαθιάς αναπνοής, που χρησιμοποιούνται συνήθως στις κινητικές θεραπείες, μεταβάλλουν την έκφραση γονιδίων για την προστασία από την κυτταρική βλάβη από το χρόνιο στρες. Οι διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές σε όλες τις ειδικότητες συνιστούν αυτές τις μη φαρμακευτικές ολοκληρωμένες προσεγγίσεις- τις θεραπείες με βάση την κίνηση. Για παράδειγμα, οι κατευθυντήριες γραμμές κλινικής πρακτικής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ιατρών συνιστούν ανεπιφύλακτα την αρχική θεραπεία του χρόνιου πόνου στη μέση με ασκήσεις, διεπιστημονική αποκατάσταση, μείωση του άγχους με βάση την ενσυνειδητότητα, tai chi, γιόγκα, χαλάρωση κινητικού ελέγχου ή προοδευτική χαλάρωση. Οι εθνικές κατευθυντήριες γραμμές του Ηνωμένου Βασιλείου συνιστούν επίσης το Feldenkrais, τη γιόγκα, το tai chi και το Pilates ως θεραπείες άσκησης. Καθώς οι κινητικές θεραπείες γίνονται ευρέως διαδεδομένες, ορισμένα ασφαλιστικά προγράμματα υγείας αναγνωρίζουν την οικονομική αποδοτικότητα των κινητικών πρακτικών και έχουν αρχίσει να επιδοτούν το κόστος τους. Οι θεραπείες που βασίζονται στην κίνηση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διευκόλυνση της αλλαγής συμπεριφοράς και τη μείωση της κινησιοφοβίας. Οι κινητικές θεραπείες μπορεί να είναι ιδιαίτερα πολύτιμες για καταστάσεις που επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία, όπως ο καρκίνος ή ο χρόνιος πόνος που επιδεινώνεται από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Πλήρες αρθρο https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1047965120300541
0 Comments
Η αυτοεικόνα μας και η χρήση των ματιών μας
"Ενεργούμε σύμφωνα με την αυτοεικόνα μας". Αυτή είναι η πρώτη φράση στο βιβλίο του Dr. Moshe Feldenkrais στο βιβλίο του Awareness Through Movement. Ποια είναι η αυτοεικόνα μου; Ενεργώ σύμφωνα με την αυτοεικόνα μου ή η αυτοεικόνα μου διαμορφώνεται σύμφωνα με τις πράξεις μου; Έχω πρόσβαση στην αυτοεικόνα μου; Μπορώ να αισθάνομαι την αυτοεικόνα μου; Είναι αυτό διαφορετικό από το να αισθάνομαι και να νιώθω τον εαυτό μου; Η κατανόηση των περίπλοκων σχέσεων μεταξύ της αυτοεικόνας μας, του οπτικού μας συστήματος και της χρήσης των ματιών μας είναι ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αξιοποιήσουμε την πλαστικότητα της αυτοεικόνας μας, με μια πιο υγιή χρήση των ματιών μας. Τα μάτια και οι οπτικά καθοδηγούμενες συμπεριφορές αποτέλεσαν κινητήρια εξελικτική δύναμη καθ' όλη τη διάρκεια της εξέλιξης. Οι πιο εξελιγμένες μορφές της όρασης μας επιτρέπουν τον χωρικό προσανατολισμό, την ανίχνευση των βασικών αναγκών όπως η τροφή και το καταφύγιο, αλλά και των κινδύνων. Στους ανθρώπους η όραση εξελίχθηκε ως το πιο ανεπτυγμένο και ακριβές σύστημα προσφέροντας μας ένα πολύ ευρύ φάσμα οπτικών ικανοτήτων: - Δυναμικό σύστημα εστίασης που μας επιτρέπει να βλέπουμε κοντά και μακριά. - Η συγχώνευση των εικόνων από τα δύο μάτια μας παρέχει τρισδιάστατη όραση και αντίληψη του βάθους. - Διαθέτουμε έγχρωμη όραση υψηλής ανάλυσης καθώς και την ικανότητα προσαρμογής σε χαμηλές συνθήκες φωτισμού. - Μπορούμε να παρακολουθούμε κινούμενα αντικείμενα και μπορούμε να σταθεροποιούμε το βλέμμα μας όταν η σταθερότητα είναι απαιτείται. Το 70 % των αισθητηριακών ερεθισμάτων από το εξωτερικό μας περιβάλλον είναι οπτικές πληροφορίες. Τον έλεγχο αυτού του πολύπλοκου συστήματος έχει ο εγκέφαλος που έχει εξελιχθεί για να επεξεργάζεται τις πλούσιες οπτικές πληροφορίες και να τις εφαρμόζει στη δράση. Έχοντας κατά νου αυτές τις πληροφορίες, είναι σαφές πως τα μάτια και το οπτικό σύστημα εμπλέκονται και σε μη οπτικές εργασίες. Ένα απλό παράδειγμα: Καθίστε για λίγο στην άκρη της καρέκλας σας, έτσι ώστε τα πόδια σας να στέκονται στο πάτωμα, με τα μάτια σας κλειστά. Τι συμβαίνει ακριβώς όταν απλά δίνετε προσοχή στην επαφή των πέλματων των ποδιών σας με το πάτωμα; Κουνιούνται τα μάτια σας μαζί με τη μετατόπιση της προσοχής σας; "Βλέπετε" τη διάταξη των ποδιών σας στο πάτωμα; Το οπτικό σας σύστημα δεν εμπλέκεται με κάποιο τρόπο στην αλλαγή της προσοχής σας και στην αντίληψη των ποδιών σας; Προφανώς, αυτό δεν είναι μια οπτική εργασία - τα μάτια σας είναι κλειστά και υπάρχει ένα άλλο αισθητήριο σύστημα (ιδιοδεκτικότητα και πληροφορίες δερματικής πίεσης από τα πόδια σας) που σας παρέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται για να αισθανθείτε την επαφή των ποδιών σας με το έδαφος. Η μετατόπιση της προσοχής μας στις σωματικές μας αισθήσεις, στη συναισθηματική μας κατάσταση, σε μια σκέψη που περνάει το μυαλό μας, με ένα τρόπο όλα εμπλέκουν το οπτικό μας σύστημα ή και κάποια από τα οπτικά κέντρα ελέγχου στον εγκέφαλο. Ένας τύπος κίνησης των ματιών ονομάζεται σακκαδικές κινήσεις- είναι γρήγορες και τις χρησιμοποιείτε όλη την ώρα, ακόμα και τώρα που διαβάζετε αυτό το κείμενο. Οι σακκαδικές ελέγχονται από μια περιοχή στο μέσο του εγκεφάλου που λαμβάνει πληροφορίες από πολλές άλλες περιοχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων φλοιωδών κέντρων κινητικού ελέγχου. Αλλά παραδόξως, εκεί υπάρχουν επίσης νευρικές αναπαραστάσεις δύο άλλων τύπων αισθητηριακών εισροών: την ακουστική και την επιφάνεια του σώματος. Αυτό σημαίνει ότι η επεξεργασία και ο έλεγχος της κίνησης των ματιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη αναγνώση των ορίων του σώματός σας και των ήχων που υπάρχουν γύρω σας. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι κάθε δράση έχει μια οπτική συνιστώσα ή μια εμπλοκή των ματιών. Κάθε δράση είναι επίσης σύμφωνη με την αυτοεικόνα μας, ή διέπεται από την αυτοεικόνα μας. Τι σημαίνει όμως αυτό ακριβώς; Πώς ξέρετε τι είναι αυτό που πρόκειται να κάνετε; Πώς γίνεται να ξέρετε τι πρόκειται να κάνετε πριν το κάνετε; Πώς γίνεται μπορείτε να δείτε τη συμπεριφορά σας πριν ενεργήσετε; Έχουμε μια εικόνα του εαυτού μας σε δράση. Μια εικόνα που μας επιτρέπει να οραματιζόμαστε και να προβλέπουμε τις δικές μας πράξεις, τις πράξεις των άλλων και τις συνέπειές τους. Η προβλεψιμότητα που μας προσφέρει η αυτοεικόνα ενισχύει την αυτοματοποίηση των συνηθειών και προτύπων συμπεριφοράς. Μπορούμε να περπατάμε χωρίς να ανησυχούμε για τον εαυτό μας, για το πού ακριβώς να τοποθετήσουμε κάθε πόδι με κάθε βήμα. Μπορούμε να λέμε τη γνώμη μας γνωρίζοντας ότι δεν θα δαγκώσουμε τη γλώσσα μας ενώ μιλάμε. Τα πρότυπα συμπεριφοράς μας είναι άκρως μοναδικά για τον καθένα μας, όπως τα δακτυλικά μας αποτυπώματα. Κι έτσι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ανθρώπους που ξέρουμε από μακριά, με μια ματιά ενός του χιλιοστού του δευτερολέπτου, μόνο από τον τρόπο που περπατούν. Μπορούμε επίσης εύκολα να αναγνωρίσουμε τους ανθρώπους από τη φωνή τους και τον τονισμό της ομιλίας τους. Αν η αυτοεικόνα μας είναι μοναδική και ατομική και αντανακλάται στον τρόπο που στεκόμαστε, περπατάμε και μιλάμε, και τα μάτια μας εμπλέκονται σε κάθε μας ενέργεια, τότε αυτό πρέπει να σημαίνει ότι ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τα μάτια μας έχει επίσης μια μοναδική συνήθεια. Η χρήση των ματιών μας είναι βαθιά ενσωματωμένη σε κάθε πράξη, η χρήση τους γίνεται μια προσωπική συνήθεια που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική μας αυτοεικόνα. Συνηθίζουμε να "βλέπουμε" τον εαυτό μας με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο. Τόσο συγκεκριμένα που γινόμαστε τυφλοί στο γεγονός ότι ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζουμε και βλέπουμε την εικόνα του εαυτού μας είναι αυτός που μας κάνει αυτό που είμαστε. Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τα μάτια μας είναι βαθιά συνυφασμένος με τον τρόπο που βιώνουμε τον εαυτό μας. Πώς μπορούμε λοιπόν να διερευνήσουμε αυτές τις σχέσεις μεταξύ της συνήθους χρήσης των ματιών μας και της εικόνας του εαυτού μας;
Ας εφαρμόσουμε αυτές τις ιδέες στην πράξη: Βρείτε ένα μέρος όπου μπορείτε να καθίσετε άνετα, χωρίς να επιβαρύνετε την πλάτη σας, φροντίζοντας να το κεφάλι σας να βρίσκεται στην κορυφή της σπονδυλικής σας στήλης, το πρόσωπο και τα μάτια σας να είναι στραμμένα προς τα εμπρός προς τη γραμμή του ορίζοντα. Κλείστε τα μάτια σας και για μια στιγμή για να αισθανθείτε το σχήμα του κεφαλιού σας. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στο πλάτος του κεφαλιού σας, πόσο φαρδύ είναι; ποιά η απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών του προσώπου σας; Παρατηρήστε, αν τα μάτια σας με κάποιο τρόπο εμπλέκονται στον τρόπο που ανιχνεύετε αυτή τη σωματική αίσθηση. Μήπως το κεφάλι και πρόσωπο σας φαίνονται συμμετρικά; Αισθάνεστε συμμετρική τη συμμετοχή των ματιών σας; Τώρα σηκώστε τα χέρια σας μπροστά σας, με τους αγκώνες σας λυγισμένους κοντά στα στο στήθος, έτσι ώστε να μην υπάρχει ανάγκη να τεντώνετε τα χέρια σας προς τα εμπρός. Προσανατολίστε τις παλάμες των χεριών τη μία προς την άλλη, σαν να κρατάτε μια μπάλα μπροστά από το πρόσωπό σας. Νιώστε ξανά το πλάτος του προσώπου σας και "δείτε" αν μπορείτε να αντιστοιχίσετε το μέγεθος της μπάλας με το πλάτος του κεφαλιού σας. Πώς ξέρετε πόσο φαρδύ είναι το κεφάλι σας, πώς ξέρετε το πλάτος της μπάλας; Υπάρχει ένα οπτικό στοιχείο σε αυτόν τον αυτο-αναστοχασμό ή κάποια συμμετοχή των ματιών σας; Τώρα, φέρτε σκόπιμα τα χέρια σας πιο κοντά μεταξύ τους μέχρι να μπορείτε να αισθανθείτε ότι το μέγεθος της μπάλας που θα χωρούσε τώρα ανάμεσα στα χέρια σας είναι μικρότερο από το κεφάλι σας. Μείνετε εκεί για λίγα δευτερόλεπτα και στη συνέχεια κάντε το αντίθετο: απομακρύνετε τα χέρια σας το ένα από το άλλο προς τα πλάγια μέχρι να αισθανθείτε ότι το μέγεθος της μπάλας που θα χωρούσε τώρα ανάμεσα στα χέρια σας είναι μεγαλύτερο και πλατύτερο από το μέγεθος του κεφαλιού σας και το πλάτος του προσώπου σας. Συνεχίστε αργά εναλλάξ αυτές τις δύο κινήσεις μερικές φορές- μεταξύ του να κρατάτε τη μικρότερη μπάλα και τη μεγαλύτερη μπάλα πάντα νιώθοντας την μπάλα σε σχέση με το κεφάλι και το πρόσωπό σας. Παρατηρήστε πώς αντιδρούν τα μάτια σας στην μετάβαση μεταξύ των δύο κινήσεων. Μήπως κάτι στα μάτια σας γίνεται μικρότερο κρατώντας τη μικρότερη μπάλα και να γίνεται μεγαλύτερο όταν κρατάτε τη μεγαλύτερη μπάλα; Σταδιακά, μειώστε τη διαφορά στο μέγεθος μεταξύ της μεγαλύτερης και της μικρότερης μπάλας. Αυτό σημαίνει ότι τα χέρια σας θα κινούνται όλο και λιγότερο μέχρι να μπορέσετε να βρείτε ένα εύρος κίνησης, στο οποίο η βεβαιότητα ότι αυτό είναι "μικρότερο από το κεφάλι μου" και "μεγαλύτερο από το κεφάλι μου" να γίνει θολή. Μέσα σε αυτό το μικρό εύρος, στο οποίο η μπάλα που κρατάτε γίνεται λίγο μικρότερη και λίγο μεγαλύτερη, παρατηρήστε και πάλι αν υπάρχει αντίδραση στα μάτια σας. Αν βρίσκεστε μέσα στο εύρος της αβεβαιότητας σε σχέση με το πλάτος του κεφαλιού σας, μπορείτε να δείτε με το μάτι του μυαλού σας πώς και τα δύο άκρα του εύρους αντανακλούν το μέγεθος του κεφαλιού σας- μια φορά τα χέρια σας αντιπροσωπεύουν ένα ελαφρώς φαρδύτερο κεφάλι και μια φορά, αντιπροσωπεύουν ένα ελαφρώς στενότερο κεφάλι. Αν η διαφορά μεταξύ των δύο άκρων αυτού του φάσματος είναι πολύ μικρή, μπορεί να αισθάνεστε ότι το κεφάλι σας αλλάζει πραγματικά μέγεθος σύμφωνα με κίνηση των χεριών σας ή, πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον τρόπο που αισθάνεστε και “βλέπετε” την κυμαινόμενη εικόνα του εαυτού σας. Η συνειδητοποίηση ότι έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε δεν αφορά αποκλειστικά την εικόνα του σώματός μας. Η σωματική εμπειρία μπορεί να γίνει εφαλτήριο και έμπνευση για να εξερευνήσουμε πολλές ακόμη πτυχές του εαυτού μας. Οποιαδήποτε δράση επιθυμούμε να βελτιώσουμε μπορεί να εξεταστεί μέσα από τη γλώσσα του νευρικού μας συστήματος, μέσα από τη μέθοδο Feldenkrais όπου ανακαλύπτουμε τις εσωτερικές εικόνες που υπαγορεύουν το πώς νιώθουμε και το πώς ενεργούμε. Παίρνοντας το χρόνο για να δούμε τον εαυτό μας μέσα από τα δικά μας μάτια και να βρούμε σταδιακά την πλαστικότητα και την ευελιξία για αλλαγή και βελτίωση. Από τον Raz Ori εκπαιδευτή Feldenkrais από το Τελ Αβίβ. Feldenkrais method και τρίτη ηλικία
Η κίνηση είναι απαραίτητη για την υγιή λειτουργία μας αλλά και για τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Η μέθοδος Feldenkrais προσφέρει μια αποτελεσματική προσέγγιση για τη βελτίωση της στάσης του σώματος, της ευλυγισίας και του συντονισμού. Βοηθά όσους έχουν περιορισμένη κίνηση, χρόνιες εντάσεις και πόνο, νευρολογικά προβλήματα και όλους όσους επιθυμούν να ζουν πιο άνετα. Η Μέθοδος Feldenkrais είναι μια μοναδική μέθοδος για την εξέλιξη, φημισμένη για την ικανότητά της να προσεγγίζει τη δύναμη του εγκεφάλου για τη βελτίωση πολλών τομέων της λειτουργικότητας μας και είναι κατάλληλη και αποτελεσματική για να βοηθήσει τους ηλικιωμένους να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους. Τα μαθήματα μεθόδου Feldenkrais ονομάζονται Awareness through movement ® Επίγνωση μέσω της κίνησης Τα μαθήματα Feldenkrais Awareness Through Movement (ATM) μια σειρά από χορογραφημένες κινητικές οδηγίες είναι εύκολα, με οφέλη για όλους. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι άμεσα και βαθιά. Τα μαθήματα αναπτύχθηκαν ως ένα μέσο για την εκ νέου εμπλοκή του νευρικού συστήματος στη θεμελιώδη διαδικασία μάθησης, στην οποία όλοι έχουμε πρόσβαση ως παιδιά, αλλά τη χάνουμε καθώς μεγαλώνουμε. Τα μαθήματα είναι δομημένα έτσι ώστε να εκμεταλλεύονται τη φυσική νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, μέσω της διέγερσης τόσο των κινητικών όσο και των μαθησιακών κέντρων. Χρησιμοποιούν καινοτόμες ακολουθίες κινήσεων που απευθύνονται σε κάθε περιοχή του σώματος και σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης κινητικής λειτουργίας. Τα οφέλη των ασκήσεων Feldenkrais είναι τα εξής: Κινείστε πιο εύκολα και άνετα. Βελτιώνεται ο συντονισμός της κίνησης, η στάση του σώματος και η ευλυγισία. Ανακούφιση από τους πόνους και τις ενοχλήσεις. Μείωση του στρες και βελτίωση της χαλάρωσης. Δυνατότητα αποκατάστασης κάποιας χαμένης λειτουργίας. Ανανεωμένη σωματική ζωτικότητα και συναισθηματική ευεξία. Ικανότητα αποφυγής τραυματισμών και ταχύτερης ανάρρωσης από αυτούς. Μεγαλύτερη ευκολία και ευχαρίστηση σε όλες τις σωματικές σας δραστηριότητες. Βελτιωμένη φυσική κατάσταση και ευκινησία του νευρικού συστήματος σας. Αποκατεστημένη εμπιστοσύνη στην ισορροπία και τη σταθερότητά σας. Ευελιξία, ισορροπία και ανακούφιση από τον πόνο για ηλικιωμένους είναι ένα πρόγραμμα μαθημάτων που βασίζεται στο αντίστοιχο πρόγραμμα των πιστοποιημένων Feldenkrais Practitioners David Zemach-Bersin και Mark Reese. Τα μαθήματα διδάσκει η Μαριέλα Νέστορα επίσης πιστοποιημένη δασκάλα Feldenkrais Practitioners με εμπειρία από το 2015. Οι κινήσεις στα μαθήματα του προγράμματος έχουν σχεδιαστεί ειδικά για ηλικιωμένους πολίτες και είναι μη αγχωτικές, είναι ήπιες, εύκολες και άνετες. Τα μαθήματα Feldenkrais μπορούν να γίνουν καθισμένοι σε καρέκλα, όρθιοι ή ξαπλωμένοι σε στρώματα γυμναστικής. Το πρόγραμμα μαθημάτων είναι ιδανικό για μια σειρά μαθημάτων περίπου 6 εβδομάδων με συναντήσεις μια ή δύο φορές την εβδομάδα. Κάθε μάθημα διαρκεί περίπου 45-60 λεπτά και οι συμμετέχοντες θα πρέπει να φορούν άνετα ρούχα. Οι ηλικιωμένοι συχνά αναγνωρίζουν τα εν δυνάμει οφέλη της άσκησης, αλλά δσυκολεύονται να έχουν βρουν μια μορφή άσκησης που να αισθάνονται ότι μπορούν να κάνουν με ασφάλεια. Βρίσκουν τη μέθοδο Feldenkrais πιο αποτελεσματική, εύκολη στην παρακολούθηση με εντυπωσιακά γρήγορη βελτίωση. Τα μαθήματα στο πρόγραμμα είναι κάθε φορά διαφορετικά, εστιάζουν σε διαφορετικές λειτουργίες ή μέρη του σώματος για παράδειγμα: Εύκολη ευλυγισία, Άνεση χαμηλά στην πλάτη, Υγιής σπονδυλική στήλη, Χαλαροί ώμοι, Το κέντρο της δύναμής σας, Καλύτερη ισορροπία, Πλήρης αναπνοή, Ευέλικτα πόδια, Χαλάρωση προσώπου και σαγονιών, Δυναμικό κάθισμα, Ευκολότερο περπάτημα, Καλύτερη στάση του σώματος. Τα μαθήματα είναι σχεδιασμένα για να βελτιώσουν την ικανότητα, δηλαδή να διευρύνουν τα όρια του τεφικτού, να μετατρέψουν το δύσκολο σε εύκολο και το εύκολο σε ευχάριστο. Γιατί μόνο οι δραστηριότητες που είναι εύκολες και ευχάριστες θα γίνουν οι νέες μας συνήθειες, βελτιώνοντας τη ζωής ενός ατόμου. Η μέθοδος Feldenkrais μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου, ειδικά σε σχέση με τον πόνο και τη δυσκολία. Υπενθυμίζει το μονοπάτι της συνεχούς μάθησης, εξέλιξης και βελτίωσης. Ξυπνάει το νευρικό σύστημα, το σώμα, την κίνηση και ενεργοποιεί τη δημιουργική περιέργεια που είναι απαραίτητη για να ανακτήσεις λειτουργίες που εγκατέλειψες ή να μάθεις καινούργια πράγματα που μπορείς να κάνεις. Ανακτάς την εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και ζεις τη ζωή που θες, με καλύτερη διάθεση, ποιότητα ύπνου και λειτουργικότητα. Κι όπως έγραψε και Ruthy Alon μαθήτρια του Dr. Moshe Feldenkrais και δασκάλα: "Η βελτίωση συγκεκριμένων κινήσεων μέσα από αυτή την διαδικασία μάθησης γίνεται απλώς ένα επιπλέον μπόνους, το πραγματικό κέρδος είναι ότι η ζωή σας παίρνει μια νέα, θετική κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει ότι καθώς περνούν οι ημέρες και ο κάθε χρόνος εσείς μπορείτε να εκτελέσετε με ολοένα και καλύτερους τρόπους κάθε δράση - πιο αποτελεσματικά, με μεγαλύτερη ακρίβεια και εργονομικά - υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχετε παραιτηθεί από την αποφασιστικότητά σας να εξερευνήσετε και αναζητήσετε αυτές τις ιδιότητες». Μελέτες που έχουν γίνει για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου Feldenkrais σε γκρουπ ηλικιωμένων. Μάθηση για τη βελτίωση της κινητικότητας και της ποιότητας ζωής σε έναν ηλικιωμένο πληθυσμό: Τα οφέλη της συνειδητοποίησης μέσω της κίνησης. Feldenkrais Research Journal. 2, 17. 2005. Stephens, PhD, PT, CFP, J., Pendergast, BA, MPT, C., Roller, BA, BA, MPT, B.A., & Weiskittel, BS, MPT R. S. Στόχοι: Αυτή η μελέτη εξέτασε την υπόθεση ότι μια εναλλακτική μέθοδος εκμάθησης της κίνησης, η "Επίγνωση μέσω της κίνησης", θα παρήγαγε βελτιώσεις στον συντονισμό, την κινητικότητα, την οικονομία της κίνησης και την ποιότητα ζωής σε ηλικιωμένους ενήλικες. Μέθοδοι: Μια ομάδα 31 ηλικιωμένων ενηλίκων μελετήθηκε με τη χρήση ενός προοπτικού σχεδιασμού ομάδας ελέγχου επαναλαμβανόμενων μετρήσεων. Το SF-36 χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της κατάστασης υγείας - ποιότητας ζωής. Χρησιμοποιήθηκε βιντεοσκοπημένη ανάλυση κίνησης για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη βάδιση και την κίνηση μεταφοράς από το δάπεδο σε όρθια θέση. Αποτελέσματα: Ο συντονισμός της κίνησης μεταφοράς βελτιώθηκε σημαντικά στην πειραματική ομάδα. Οι βαθμολογίες ζωτικότητας και ψυχικής υγείας βελτιώθηκαν επίσης σημαντικά σε αυτή την ομάδα. Παρατηρήθηκαν ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ των αλλαγών μεταξύ των νέων και των ηλικιωμένων. Συμπεράσματα: Η συνειδητοποίηση μέσω της κίνησης μπορεί να αποτελέσει μια πρόσθετη αποτελεσματική μέθοδο για την επιδίωξη των στόχων των υγιών ανθρώπων. Τα μαθήματα ισορροπίας της μεθόδου Feldenkrais βασίζονται στις αρχές της κινητικής μάθησης και της επανεκπαίδευσης του ελέγχου της στάσης: μια ποιοτική μελέτη. Physiotherapy Dec 2010, Connors K, Galea M, Said, C, Remdios L. Ιστορικό: Τα μαθήματα ισορροπίας της Μεθόδου Feldenkrais® έχουν βρεθεί σε πρόσφατες μελέτες να είναι αποτελεσματικά στη βελτίωση της ισορροπίας, αλλά έχει γίνει ελάχιστη έρευνα σχετικά με τους πιθανούς μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από την αποτελεσματικότητα αυτών των μαθημάτων. Πράγματι, έχει γίνει ελάχιστη έρευνα σχετικά με το περιεχόμενο οποιωνδήποτε μαθημάτων εξάσκησης ισορροπίας. Στόχοι: Σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να αναλύσει το περιεχόμενο μιας σειράς μαθημάτων ισορροπίας με τη μέθοδο Feldenkrais για να κατανοήσει πώς μπορεί να έχουν επιτευχθεί τα αποτελέσματα σε αυτές τις μελέτες και τις αρχές μέσω των οποίων μπορεί να είναι αποτελεσματική. Σχεδιασμός: Χρησιμοποιήθηκε ποιοτική ερευνητική προσέγγιση (ανάλυση περιεχομένου). Βασικά ευρήματα ήταν η εκτεταμένη συμμετοχή της ευελιξίας και του ελέγχου του κορμού στις δραστηριότητες ισορροπίας, καθώς και η εντατική προσοχή στην εσωτερική ανατροφοδότηση, η οποία συνδέθηκε με την εκπαίδευση της επίγνωσης του σώματος. Συμπέρασμα: Τα μαθήματα Feldenkrais Awareness Through Movement περιείχαν πολλά στοιχεία που συνάδουν με τις τρέχουσες θεωρίες για την απόκτηση κινητικών δεξιοτήτων και τον έλεγχο της στάσης, παρέχοντας μια υγιή θεωρητική βάση για την αποτελεσματικότητα της προσέγγισης Feldenkrais στη βελτίωση της ισορροπίας. Επιδράσεις των ασκήσεων Feldenkrais στην ισορροπία, την κινητικότητα, την αυτοπεποίθηση ισορροπίας και την απόδοση βάδισης σε ενήλικες που ζουν στην κοινότητα ηλικίας 65 ετών και άνω. Journal of Complementary and Alternative Therapies, 16: 97-105, 2010, Ullmann G, Williams H, Hussey J, Durstine J, McClenaghan B. Στόχος: Feldenkrais στη βελτίωση της ισορροπίας, της κινητικότητας και της εμπιστοσύνης στην ισορροπία σε ηλικιωμένους ενήλικες: Οι συμμετέχοντες (N = 47, μέση ηλικία 75,6 ετών) κατανεμήθηκαν τυχαία σε μια ομάδα Feldenkrais (FG, n = 25) ή σε μια ομάδα ελέγχου (CG, n = 22). Αποτελέσματα: Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, η ισορροπία (p = 0,030) και η κινητικότητα (p = 0,042) αυξήθηκαν, ενώ ο φόβος της πτώσης (p = 0,042) μειώθηκε σημαντικά για την ομάδα FG. Οι συμμετέχοντες της ομάδας FG παρουσίασαν βελτιώσεις στην αυτοπεποίθηση ισορροπίας (p = 0,054) και στην κινητικότητα, ενώ εκτελούσαν ταυτόχρονα μια γνωστική εργασία (p = 0,067). Συμπεράσματα: Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι ασκήσεις Feldenkrais είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη βελτίωση της ισορροπίας και της κινητικότητας και, επομένως, προσφέρουν μια εναλλακτική μέθοδο για την αντιστάθμιση της σχετιζόμενης με την ηλικία μείωσης της κινητικότητας και τη μείωση του κινδύνου πτώσης μεταξύ των ηλικιωμένων που ζουν στην κοινότητα. Getting Grounded Gracefully: αποτελεσματικότητα και αποδοχή του Feldenkrais στη βελτίωση της ισορροπίας. Journal of Aging and Physical Activity 17(1): Vrantsidis F, Hill K, Mooree K,Webb R, Hunt S, Dowson L. Το πρόγραμμα Getting Grounded Gracefully, βασισμένο στα μαθήματα Awareness Through Movement της μεθόδου Feldenkrais, σχεδιάστηκε για τη βελτίωση της ισορροπίας και της λειτουργικότητας των ηλικιωμένων. Πενήντα πέντε συμμετέχοντες (μέση ηλικία 75 ετών, 85% γυναίκες) τυχαιοποιήθηκαν στην παρέμβαση (δύο φορές την εβδομάδα ομαδικά μαθήματα για 8 εβδομάδες) ή στην ομάδα ελέγχου (συνέχισαν τη συνήθη δραστηριότητά τους). Διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση για την ομάδα παρέμβασης σε σχέση με την ομάδα ελέγχου για τη βαθμολογία της τροποποιημένης κλίμακας αποτελεσματικότητας των πτώσεων (p = 0,003) και την ταχύτητα βάδισης (p = 0,028), ενώ μια ισχυρή τάση ήταν εμφανής στο Timed Up and Go (p = 0,056). Η υψηλή συμμετοχή στην τάξη (88%) και τα σχόλια της έρευνας δείχνουν ότι το πρόγραμμα αντιμετωπίστηκε θετικά από τους συμμετέχοντες και επομένως μπορεί να γίνει αποδεκτό και από άλλους ηλικιωμένους. Τα μαθήματα ισορροπίας με τη μέθοδο Feldenkrais βελτιώνουν την ισορροπία σε ηλικιωμένους ενήλικες: μια ελεγχόμενη δοκιμή. Evidence Based Complementary and Alternative Medicine Advance access published online 24 June 2009. Connors K, Galea M, Said C. Στόχος: Να διερευνήσει τις επιδράσεις των μαθημάτων ισορροπίας της μεθόδου Feldenkrais στην ισορροπία και την κινητικότητα σε ηλικιωμένους ενήλικες. Σχεδιασμός: Προοπτική μη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη με μετρήσεις πριν/μετά. Συμμετέχοντες: Δείγμα ευκολίας 26 ηλικιωμένων ενηλίκων που ζούσαν στην κοινότητα (διάμεση ηλικία 75 ετών) και παρακολουθούσαν μαθήματα ισορροπίας με τη μέθοδο Feldenkrais αποτέλεσαν την ομάδα παρέμβασης. Τριάντα επτά εθελοντές προσλήφθηκαν για την ομάδα ελέγχου (διάμεση ηλικία 76,5 έτη. Αποτελέσματα: Στον επανέλεγχο, η ομάδα παρέμβασης παρουσίασε σημαντική βελτίωση σε όλες τις μετρήσεις (ABC, p=0,016, 4SST, p=0,001, ταχύτητα βάδισης, p<0,001). Η ομάδα ελέγχου βελτιώθηκε σημαντικά σε ένα μέτρο (4SST, p<0,001). Σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, η ομάδα παρέμβασης σημείωσε σημαντική βελτίωση στη βαθμολογία ABC (p=0,005), στην ταχύτητα βάδισης (p=0,017) και στο χρόνο 4SST (p=0,022). Συμπεράσματα: Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι τα μαθήματα ισορροπίας με τη μέθοδο Feldenkrais μπορούν να βελτιώσουν την κινητικότητα και την ισορροπία σε ηλικιωμένους ενήλικες. Μελέτη των επιδράσεων διαφόρων μορφών άσκησης στην ισορροπία σε ηλικιωμένες γυναίκες. Αδηµοσίευτο χειρόγραφο Healthway Starter Grant, File #7672, Dept of Rehabilitation, Sir Charles Gardner Hospital, Nedlands, Western Australia, 1999. Hall SE, Criddle A, Ring A, Bladen C, Tapper J, Yin R, Cosgrove A, Hu Yu-Li. Περίληψη. Τα άτοµα ηλικίας άνω των 65 ετών αντιπροσωπεύουν το 4% όλων των εισαγωγών στα νοσοκοµεία λόγω τραυµατισµών από πτώσεις. Η συχνότητα των πτώσεων αυξάνεται με την ηλικία. Η άσκηση έχει αποδειχθεί ότι έχει θετική επίδραση στη μείωση του αριθμού των πτώσεων. Αυτή η μελέτη συνέκρινε τις επιδράσεις της μεθόδου Feldenkrais και του Tai Chi με μια ομάδα ελέγχου χωρίς άσκηση στην ισορροπία και την κινητικότητα σε μια ομάδα 59 τυχαία επιλεγμένων, ηλικιωμένων γυναικών. Τόσο η TC όσο και η FM έδειξαν βελτιώσεις στις μετρήσεις της ποιότητας ζωής, στον έλεγχο της ισορροπίας, στο περπάτημα και στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Επιδράσεις της ευαισθητοποίησης μέσω της κίνησης Feldenkrais στην ισορροπία σε ενήλικες με χρόνιες νευρολογικές ανεπάρκειες μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο: Μια προκαταρκτική μελέτη. Complementary Health Practice Review, Vol. 10 No. 3, October 2005 203-210 DOI: 10.1177/1533210105285516 ©2005 Sage Publications. Peer Reviewed. Batson G και Deutsch J. Η μέθοδος Feldenkrais είναι μια συμπληρωματική προσέγγιση στην κινητική μάθηση που υποτίθεται ότι προκαλεί αλλαγή σε χρόνιες κινητικές συμπεριφορές. Αυτή η προκαταρκτική μελέτη περιγράφει τις επιδράσεις ενός προγράμματος Feldenkrais στην ισορροπία και την ποιότητα ζωής σε άτομα με χρόνια νευρολογικά ελλείμματα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Δύο άνδρες (48 και 53 ετών) και 2 γυναίκες (61 και 62 ετών), 1 έως 2,5 χρόνια μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, συμμετείχαν ομαδικά σε ένα πρόγραμμα Feldenkrais 6 εβδομάδων. Χορηγήθηκαν αξιολογήσεις προ και μετά τη δοκιμή της κλίμακας ισορροπίας Berg (BBS), του δυναμικού δείκτη βάδισης (DGI) και της κλίμακας επιπτώσεων του εγκεφαλικού επεισοδίου (SIS). Τα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση του Wilcoxon signed-rank test. Οι βαθμολογίες DGI και BBS βελτιώθηκαν κατά μέσο όρο 55,2% (p = 0,033) και 11% (p = 0,034), αντίστοιχα. Το ποσοστό ανάκτησης του SIS βελτιώθηκε κατά 35%. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η αύξηση της λειτουργικής κινητικότητας είναι δυνατή για άτομα με χρόνιο εγκεφαλικό επεισόδιο με τη χρήση κινησιοθεραπείας Feldenkrais σε ομαδικό πλαίσιο. Λέξεις-κλειδιά: Feldenkrais, ισορροπία, εγκεφαλικό επεισόδιο, συμπληρωματική ιατρική. Εργαλειοθήκη: Φραγκίσκος Φραγκίσκος: (Hall and Pongrac), Δυναμικός Δείκτης Βάδισης (DGI) (Wrisley et al.), Κλίμακα Ισορροπίας Berg, Κλίμακα Επιπτώσεων Εγκεφαλικού Επεισοδίου (SIS), Εξέταση Μίνι-Πνευματικής Κατάστασης (MMSE) (Folstein et al.). Οι επιδράσεις έξι εβδομάδων της μεθόδου Feldenkrais σε επιλεγμένες λειτουργικές παραμέτρους σε άτομο με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Physical Therapy 72: (suppl.) S86,1992. Narula, M., Jackson, O., Kulig, K. Επίδραση έξι εβδομάδων μαθημάτων ευαισθητοποίησης μέσω της κίνησης σε επιλεγμένες λειτουργικές κινητικές παραμέτρους σε άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα (Πιλοτική μελέτη με χρήση σχεδιασμού μελέτης περίπτωσης ενός υποκειμένου). Διατριβή που υποβλήθηκε σε μερική εκπλήρωση των απαιτήσεων για την απόκτηση του τίτλου Master of Science in Exercise Science, Oakland University, Rochester, MI: 1993. Narula, M. Σε μια μελέτη που έγινε με είκοσι ένα άτομα με ΡΑ τα οποία συμμετείχαν σε μια σειρά ασκήσεων Feldenkraisex, τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική θετική αλλαγή τόσο στη μυϊκή δραστηριότητα όσο και στην αντιλαμβανόμενη προσπάθεια των υπό μελέτη εργασιών. Δύο χρόνια μετά τη λήξη της μελέτης, έγινε παρακολούθηση και ένα μεγάλο ποσοστό των ατόμων ανέφερε ότι παρουσίασε βελτιωμένη κινητικότητααυξημένη λειτουργία και συνέχισε να διατηρεί υψηλότερα επίπεδα λειτουργίας από ό,τι πριν από τη συμμετοχή στη μελέτη. Επιπλέον, ένα μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων στη μελέτη συνέχισαν να χρησιμοποιούν τις δεξιότητες που είχαν αποκτήσει από την εκτέλεση των ασκήσεων και θεώρησαν ότι η μέθοδος Feldenkrais τους δίδαξε νέους τρόπους για τη μείωση του πόνου και της δυσφορίας πριν η ΡΑ εξελιχθεί σε μακροχρόνια παραμόρφωση και αναπηρία. Η μέθοδος Feldenkrais στη θεραπεία του χρόνιου πόνου: Μελέτη αποτελεσματικότητας και σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας. American Journal of Pain Management 1999: 9:22-27. David Bearman, MD, και Steven Shafarman Περίληψη: Πραγματοποιήθηκε μια προκαταρκτική μελέτη για τον προσδιορισμό τόσο της αποτελεσματικότητας όσο και της σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας της μεθόδου Feldenkrais για τη θεραπεία ληπτών Medicaid με χρόνιο πόνο στην Περιφερειακή Αρχή Υγείας της Σάντα Μπάρμπαρα (SBRHA), Το προσωπικό της SBRHA επιθυμούσε να προσφέρει θεραπεία για ασθενείς με χρόνιο πόνο πέρα από αυτό που προβλέπεται στο πεδίο των παροχών του Medicaid. Το κόστος των συμβατικών προγραμμάτων εντατικής θεραπείας χρόνιου πόνου κυμαίνεται από 7.000 έως 30.000 δολάρια και δεν καλύπτεται από τις κανονικές παροχές του Medicaid. Στη μελέτη εντάχθηκαν ασθενείς με χρόνιους πονοκεφάλους ή/και μυοσκελετικά προβλήματα. Επτά ασθενείς ξεκίνησαν το πρόγραμμα: όλοι το ολοκλήρωσαν. Η ικανοποίηση των ασθενών, η λειτουργία και η αντίληψη του πόνου αξιολογήθηκαν με τη χρήση του πρωτοκόλλου της Εθνικής Τράπεζας Δεδομένων για τον Πόνο (NPDB) της Αμερικανικής Ακαδημίας Διαχείρισης Πόνου. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν μεγαλύτερη κινητικότητα και μειωμένη αντίληψη του πόνου, τόσο αμέσως μετά το πρόγραμμα όσο και σε ερωτηματολόγιο παρακολούθησης ενός έτους. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν αρκετά ευνοϊκά με τις ομάδες σύγκρισης της NPDB. Οι υπολογισμοί της αποτελεσματικότητας του κόστους βασίστηκαν στις δαπάνες του Medicaid για περιόδους ενός έτους πριν και μετά την παρέμβαση. Το κόστος των ασθενών μειώθηκε από 141 δολάρια κατά μέσο όρο ανά μήνα σε 82 δολάρια ανά μήνα. Αυτό αντιπροσωπεύει εξοικονόμηση 40%. Η αρχή ή νόμος WEBER-FECHNER είναι ένας προσεγγιστικός ψυχολογικός νόμος που συνδέει το βαθμό απόκρισης ή αίσθησης ενός αισθητηρίου οργάνου με την ένταση του ερεθίσματος. Ο νόμος ισχυρίζεται ότι ίσες αυξήσεις της αίσθησης συνδέονται με ίσες αυξήσεις του λογαρίθμου του ερεθίσματος ή ότι η μόλις αισθητή διαφορά σε οποιαδήποτε αίσθηση προκύπτει από μια αλλαγή στο ερέθισμα που έχει σταθερή αναλογία προς την τιμή του ερεθίσματος.
Αν στο δωμάτιο που λούζεται από τον λαμπερό μεσημεριανό ήλιο ανάψετε ένα κερί, μπορεί να παρατηρήσει κανείς ότι γίνεται το δωμάτιο πιο φωτεινό; Θα αναγνωρίσετε τη φωνή μου αν σας καλέσω στο κινητό σας τηλέφωνο όταν είστε σε μια ροκ συναυλία; Κουβαλάτε το κάτω μέρος ενός ψυγείου σε μια σκάλα και κάποιος ακουμπάει ένα σφυρί πάνω στο ψυγείο αυτό, αντιλαμβάνεστε τη διαφορά; Ως επί το πλείστον, η αρχή ή ο νόμος Fechner Weber υποστηρίζει ότι δεν θα αντιληφθείτε διαφορά. Ο Moshe Feldenkrais επικαλέστηκε τον νόμο Fechner Weber όταν συζητούσε για την αναγκαιότητα της μείωσης της προσπάθειας κατά τη μάθηση. Η αρχή Weber Fechner σηματοδότησε την αρχή της επιστήμης της ψυχοφυσιολογίας. Ο Ernst Heinrich Weber (1795-1878) ήταν ο Γερμανός ανατόμος και φυσιολόγος που πρώτος εισήγαγε την έννοια της μόλις αντιληπτής διαφοράς, δηλαδή της μικρότερης αντιληπτής διαφοράς μεταξύ δύο παρόμοιων ερεθισμάτων. Ο Weber ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας από το 1818 έως το 1871. Είναι γνωστός κυρίως για το έργο του σχετικά με την αισθητηριακή απόκριση στο βάρος, τη θερμοκρασία και την πίεση- περιέγραψε ορισμένα από τα πειράματα του στο De Tactu (1834; "Σχετικά με την αφή"). Ο Weber διαπίστωσε ότι υπάρχει ένα όριο αίσθησης που πρέπει να ξεπεραστεί προτού γίνει αντιληπτή η αύξηση της έντασης οποιουδήποτε ερεθίσματος- το ποσό της αύξησης που είναι απαραίτητο για τη δημιουργία αίσθησης ήταν η μόλις αντιληπτή διαφορά. Παρατήρησε επίσης ότι η διαφορά ήταν ένας λόγος της συνολικής έντασης της αίσθησης και όχι ένα απόλυτο μέγεθος- έτσι, πρέπει να προστεθεί μεγαλύτερο βάρος σε ένα φορτίο 100 λιβρών από ό,τι σε ένα φορτίο 10 λιβρών για να παρατηρήσει την αλλαγή ένας άνθρωπος που μεταφέρει το φορτίο. Παρόμοιες παρατηρήσεις έγιναν και για άλλες αισθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της όρασης και της ακοής. Ο Weber περιέγραψε επίσης ένα τελικό όριο για όλες τις αισθήσεις, το μέγιστο ερέθισμα πέρα από το οποίο δεν μπορεί να καταγραφεί καμία περαιτέρω αίσθηση. Οι εμπειρικές παρατηρήσεις του Weber εκφράστηκαν μαθηματικά από τον Gustav Theodor Fechner, ο οποίος ονόμασε τη διατύπωσή του νόμο του Weber. Ο Gustav Theodor Fechner (1801-1887) ήταν Γερμανός φυσικός και φιλόσοφος και βασική φυσιογνωμία στην ίδρυση της ψυχοφυσικής, της επιστήμης που ασχολείται με τις ποσοτικές σχέσεις μεταξύ των αισθήσεων και των ερεθισμάτων που τις προκαλούν. Σε ηλικία 16 ετών γράφτηκε στην ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, όπου σπούδασε ανατομία υπό τον Weber. Ωστόσο, μόλις πήρε το πτυχίο ιατρικής, το ενδιαφέρον του άρχισε να στρέφεται προς τη φυσική και τα μαθηματικά. Τα ψυχολογικά ενδιαφέροντα του Fechner άρχισαν να εκδηλώνονται προς το τέλος της δεκαετίας του 1830 σε εργασίες σχετικά με την αντίληψη των συμπληρωματικών και υποκειμενικών χρωμάτων. Το 1840, έτος κατά το οποίο εμφανίστηκε ένα άρθρο για τις υποκειμενικές μεταεικόνες, ο Fechner υπέστη νευρικό κλονισμό. Επιδεινωμένη από έναν επώδυνο τραυματισμό στα μάτια που υπέστη κοιτάζοντας τον ήλιο κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, η πάθηση του Fechner εκδηλώθηκε με προσωρινή τύφλωση και κατάπτωση. Παραιτήθηκε από τη θέση του στη Λειψία και πέρασε σε μια μακρά περίοδο ουσιαστικής απομόνωσης, κατά την οποία τα ενδιαφέροντα του στράφηκαν όλο και περισσότερο προς τη μεταφυσική. Το 1848, επέστρεψε του στο Πανεπιστήμιο ως καθηγητής Φιλοσοφίας και ολοκλήρωσε μια μεταφυσική πραγματεία που περιέχει την πρώτη ρητή, φιλοσοφική αντιμετώπιση του προβλήματος της σχέσης του νου με το σώμα. Στις πραγματείες Nanna, και Zend-Avesta (1851), ο Fechner σκιαγράφησε μια διπλής όψεως, μονιστική, πανψυχική θεώρηση του νου/σώματος. Μεταξύ του 1851 και του 1860, ο Fechner επεξεργάστηκε τη λογική της έμμεσης μέτρησης της αίσθησης με βάση τη μονάδα της μόλις αισθητής διαφοράς μεταξύ δύο αισθήσεων, ανέπτυξε τις τρεις βασικές ψυχοφυσικές μεθόδους του και πραγματοποίησε τα κλασικά πειράματα σχετικά με την απτική και οπτική απόσταση, την οπτική φωτεινότητα και τα ανυψωμένα βάρη, τα οποία αποτέλεσαν μεγάλο μέρος του πρώτου από τους δύο τόμους των στοιχείων της ψυχοφυσικής. Στόχος του Fechner ήταν να δημιουργήσει μια ακριβή επιστήμη της λειτουργικής σχέσης μεταξύ φυσικών και ψυχικών φαινομένων. Διακρίνοντας την ψυχοφυσική σε εσωτερική (τη σχέση μεταξύ της αίσθησης και της νευρικής διέγερσης) και σε εξωτερική (τη σχέση μεταξύ της αίσθησης και της φυσικής διέγερσης) , ο Fechner διατύπωσε την περίφημη αρχή του ότι η ένταση μιας αίσθησης αυξάνεται με το λογάριθμο του ερεθίσματος (S = k log R). Τα νοητικά γεγονότα μπορούσαν, όπως έδειξε ο Fechner, όχι μόνο να μετρηθούν, αλλά και να μετρηθούν με βάση τη σχέση τους με τα φυσικά γεγονότα. Επιτυγχάνοντας αυτό το ορόσημο, ο Fechner κατέδειξε τη δυνατότητα ποσοτικής, πειραματικής διερεύνησης της φαινομενολογίας της αισθητηριακής εμπειρίας και καθιέρωσε την ψυχοφυσική ως μία από τις βασικές μεθόδους της νεοεμφανιζόμενης επιστημονικής ψυχολογίας. Μεταγενέστερες έρευνες έδειξαν, ωστόσο, ότι η εξίσωση του Fechner είναι εφαρμόσιμη εντός του μεσαίου εύρους της έντασης του ερεθίσματος και στη συνέχεια ισχύει μόνο κατά προσέγγιση. Μέσα από το πρίσμα της αρχής του Weber Fechner η μέθοδος Feldenkrais θέτει το ερώτημα, πώς μπορούμε να μειώσουμε το ερέθισμα στο φόντο ώστε να μπορέσουμε να ανιχνεύσουμε τις μόλις αισθητές διαφορές σε κατώτερο όριο. Μαθαίνοντας με τη λιγότερη προσπάθεια, μειώνοντας τον κόπο- που είναι από μόνο του ευχάριστο, μέσω ενός μαθήματος Feldenkrais με κάποιο τρόπο τα διαφορετικά στρώματα της εμπειρίας μας αναδιαμορφώνονται. Και καθώς αναδιαμορφώνουμε τις προηγούμενες διαμορφώσεις μας βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τους πιο οικείους και προσωπικούς δυναμικούς μηχανισμούς των συνηθειών μας. Η εμπειρία μας που εδράζεται στο αισθητικοκινητικό υπόστρωμα, είναι πλαστική και επιδέχεται μεγάλες διακυμάνσεις. Οι αισθητικοκινητικές λειτουργίες εδράζονται σε εξελικτικές διαδικασίες. Οι συνήθειες του είδους, οι λεγόμενες φυλογενετικές μαθήσεις και μαθησιακές διαδικασίες, καθιστούν δυνατή την αλληλουχία και τη διαστρωμάτωση των ενεργειών μας, ώστε να μπορούμε να διατηρούμε την αίσθηση και να συμμετέχουμε στον εγκλιματισμό. Οι συνήθειες μιας κουλτούρας, όπως τις εφαρμόζει ο καθένας από εμάς, είναι οι λεγόμενες οντογενετικές μαθήσεις. Όλα τα απρόοπτα της ζωής - διατροφή, τόπος, πρόγονοι κ.λπ. -- επηρεάζουν την προσωπική μας ιστορία. Η προσωπική μας ιστορία κωδικοποιείται στις χρονικοποιήσεις και τις χωροθετήσεις που σηματοδοτούνται από αυτά που παρακολουθούμε και αυτά που μπορούμε να παρακολουθήσουμε. Η αντίληψη των διαφορών είναι συνάρτηση της έντασης ενός ερεθίσματος σε σχέση με την ένταση του συνεχιζόμενου επιπέδου διέγερσης. Χωρίς διαφορές, δεν υπάρχει νόημα. Στο σχεδιασμό των μαθημάτων Feldenkrais, με την έξυπνη αναδιάταξη του φυλογενετικού και του οντογενετικού μπορούμε να κάνουμε περισσότερα με λιγότερη προσπάθεια. Επαναπροσδιορίζουμε το σημείο αλλαγής στο οποίο μπορούμε να εντοπίσουμε απλά αξιοσημείωτες διαφορές. Νέες διακρίσεις μπορούν να γίνουν εξαιτίας νέων διαφοροποιημένων αισθητικοκινητικών λειτουργιών. Η προσοχή μας εφιστάται σε διαφορετικές διαφορές. Τα όρια κάτω από τα οποία δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα και πάνω από τα οποία αντιλαμβανόμαστε κάτι μετατοπίζονται. Η αρχή Weber Fechner είναι μια συνήθεια που χρησιμοποιεί το είδος μας για να ζει σε αυτόν τον κόσμο. Τα διάφορα καθορισμένα σημεία διέγερσης του φόντου στην αναδυόμενη αντίληψη καθιερώνονται από εμάς ως μαθημένες συνήθειες. Ως ασκούμενοι του Feldenkrais μπορούμε, μέσω των μέσων που διαθέτουμε, να χρησιμοποιήσουμε το συγκεκριμένο για το είδος μας σύνολο συνηθειών για να αναδιοργανώσουμε τις κοινωνικά αποκτημένες συνήθειές μας. Η μάθηση είναι διαμόρφωση συνήθειας. αποσπάσματα από το άρθρο MENTAL FURNITURE #10 The Fechner Weber Principle ©1997 Dennis Leri Πριν από μερικά χρόνια, είδα ένα άρθρο σε μια μεγάλη εφημερίδα με τίτλο "Επτά συμβουλές για καλύτερη στάση του σώματος" και το διάβασα με πόνο ψυχής. Ήταν ουσιαστικά επτά διαφορετικοί τρόποι να πούμε ότι πρέπει να δυναμώσουμε τους κοιλιακούς μας. Δεν έχω τίποτα εναντίον των δυνατών κοιλιακών, ή της δύναμης σε οποιαδήποτε άλλη μυϊκή ομάδα - απλώς γνωρίζω, από είκοσι χρόνια εμπειρίας, πόσο αβυσσαλέα μικρή διαφορά κάνει αυτό στις βασικές συνήθειες της κίνησης και της δράσης μας.
Ο Σαίξπηρ έγραψε "Τι έργο είναι ο άνθρωπος! ... στη μορφή και την κίνηση, πόσο εξαιρετικός και αξιοθαύμαστος!" Ο μηχανισμός που παράγει μια τέτοια εκφραστική και αξιοθαύμαστη δράση είναι πολύπλοκος, περίπλοκος- και αυτό δεν ισχύει λιγότερο για τη νευρική ιεραρχία που ελέγχει τους μύες και τα οστά. Για να κάνουμε πραγματική αλλαγή, πραγματική βελτίωση στη στάση και τη δράση μας, πρέπει να σεβαστούμε τη λεπτότητα και την πονηριά αυτού του συστήματος, και οι στρατηγικές μας πρέπει να ανταποκρίνονται σε αυτό το πρότυπο. Χρειαζόμαστε στρατηγικές που θα μας επιτρέψουν να φτάσουμε πέρα από το διανοητικό, στα διαισθητικά και ενστικτώδη μέρη του εγκεφάλου μας - τα μέρη που πραγματικά ελέγχουν την κίνηση. Χρειαζόμαστε στρατηγικές που να περιλαμβάνουν την ολότητα της κίνησης - όχι μόνο μια άρθρωση να κινείται κάθε φορά, κάτι που δεν συμβαίνει ποτέ στη συνηθισμένη ζωή. Χρειαζόμαστε στρατηγικές που μπορούν να προσεγγίσουν τις σπειροειδείς πολυδιάστατες κινήσεις που δίνουν δύναμη στο λάκτισμα του ποδοσφαιριστή και ακρίβεια στο άλμα του χορευτή. Ακολουθούν λοιπόν οι προτάσεις μου για έναν τρόπο να ξεκινήσουμε, ένα σύνολο βασικών ιδεών που μπορεί να καλύψουν ένα χώρο αρκετά ευρύ ώστε να αγκαλιάσουν την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κίνησης. Ελπίζω να εμπνεύσουν ή να προκαλέσουν μια ευφάνταστη ανταπόκριση. Πόσο δημιουργικά θα μπορούσαμε να τις εφαρμόσουμε; Πόσο θα μπορούσε να διευρυνθεί η κατανόησή μας ως απάντηση σε αυτές; Μπορούμε να ανταποκριθούμε στην πρόκληση του ποιητή; 1 Συνέλθετε στις αισθήσεις σας! Οι περισσότερες προτάσεις για καλύτερη στάση του σώματος έχουν τη μορφή μιας σειράς κανόνων, οδηγιών για τη διάνοια, οι οποίες μπορεί να είναι καλές, μόνο που δεν διεισδύουν πέρα από τη διάνοια. Το μεγάλο πρόβλημα με τη συνειδητή σκέψη είναι ότι στην πραγματικότητα δεν είναι υπεύθυνη. Σίγουρα, μπορεί να κάνει προσωρινές αλλαγές, συχνά δραματικές ή και χοντροκομμένες, αλλά το μέρος του εαυτού μας που είναι υπεύθυνο για τη στάση του σώματος και τη δράση στο 99,9% του χρόνου δεν είναι ούτε διανοητικό ούτε καν συνειδητό. Αυτό είναι το κομμάτι του εαυτού μας που πρέπει να πείσουμε για να κάνουμε οποιαδήποτε πραγματική αλλαγή. Το πρώτο βήμα είναι να μιλήσουμε τη γλώσσα του - όχι λόγια, αλλά αίσθηση. Δίνοντας προσοχή στην αίσθηση εισερχόμαστε στον τομέα όπου η στάση του σώματος καθορίζεται πραγματικά, το είδος της στάσης και της δράσης που λαμβάνει χώρα ενστικτωδώς και διαισθητικά. 2 Δεν είναι μια στάση Αυτό αφορά επίσης τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε: τείνουμε να περιγράφουμε και να προδιαγράφουμε θέσεις και όχι κινήσεις. Οι θέσεις είναι πιο εύκολο να μιλήσουμε και να τις κατανοήσουμε - έχουν σχήματα, είναι οπτικές, παραμένουν ακίνητες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουν καμία σχέση με τη ζωή- είναι ουσιαστικά νεκρές, ανυποχώρητες, ανίσχυρες. Η ροή και η αλλαγή είναι πραγματικές - οι θέσεις που μένουν ακίνητες είναι διανοητικές κατασκευές που ελάχιστη σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Πώς μπορούμε λοιπόν να παρατηρήσουμε τη ροή της κίνησης καθώς ρέει μέσα στο σώμα; Τι είδους προσοχή απαιτεί αυτό; 3 Τα οστά μπορούν να το κάνουν καλύτερα Οι περισσότερες προτάσεις άσκησης μιλούν για το τι πρέπει να κάνετε με τους μύες σας, αλλά οι μύες είναι απλώς πολύ χαμηλά στην ιεραρχία για να αξίζουν την προσοχή μας: μιλώντας στους μύες, αναλωνόμαστε σε περιττές λεπτομέρειες. Κατευθύνοντας τον σκελετό σας με σαφήνεια, οι μύες θα φροντίσουν για τον εαυτό τους, και μάλιστα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. Χέρι με χέρι με αυτό είναι το γεγονός ότι τα οστά μας κρατούν ψηλά, όχι οι μύες. Η ώθηση της δύναμης προς τα κάτω, μέσω των ποδιών μας και στο πάτωμα - περνάει μέσα από τα οστά. Η αντίστοιχη προς τα πάνω δύναμη που κρατάει το κεφάλι ψηλά - μέσω των οστών. Φυσικά αυτό είναι μια απλοποίηση, αλλά όταν είμαστε κοντά στην ισορροπία, είμαστε κοντά στη μηδενική χρήση των μυών. Το οποίο μας φέρνει στο επόμενο σημείο ... 4 Ισορροπία = ουδέτερη = ανάπαυση Το μεγαλύτερο μέρος της ενεργού ζωής μας το περνάμε όρθιοι - καθιστοί όρθιοι, περπατώντας. Για όλα αυτά, η ισορροπία είναι απαραίτητη- ή για να το πούμε αλλιώς, το να πέσουμε κάτω θα ήταν αρκετά άβολο! Αλλά η ισορροπία είναι ένα πολύ ήσυχο πράγμα που προσπαθούμε να παρατηρήσουμε, επειδή είναι ουδέτερη: δεν είναι προς τα εμπρός ή προς τα πίσω, ούτε αριστερά ή δεξιά, αλλά κάτι ενδιάμεσο. Η αναζήτηση της ουδετερότητας, η αναζήτηση της ισορροπίας, σημαίνει να παρατηρήσουμε κάτι πολύ ήσυχο. Κάνοντας μικρότερες και πιο αργές κινήσεις, μπορούμε να φέρουμε μια πιο λεπτή διάκριση στο παιχνίδι, να περιηγούμαστε όλο και περισσότερο γύρω από τον φάρο της ισορροπίας, να βασιζόμαστε όλο και περισσότερο στον σκελετό μας και λιγότερο στην ένταση. Και από αυτό προκύπτει επίσης η πραγματική δυνατότητα ξεκούρασης, ακόμη και εν μέσω δραστηριότητας. 5 Αναπνεύστε Απαιτούμε πολλά είδη τροφής από τον κόσμο γύρω μας - τροφή, αγάπη, ενθουσιασμό - αλλά η αναπνοή είναι το πιο επείγον από αυτά: μας τελειώνει η αναπνοή πριν μας τελειώσει οτιδήποτε από τα υπόλοιπα. Έτσι, όποια δράση κι αν κάνουμε, πρέπει να επιτρέπει την ταυτόχρονη αναπνοή. Ο τρόπος που αναπνέουμε πρέπει επίσης να είναι πολύ ευέλικτος, να προσαρμόζεται σε κάθε δράση, σε κάθε στάση και αλλαγή σχήματος. Η αναπνοή κατέχει επίσης μια περίεργη θέση σε σχέση με τη θέλησή μας: η περισσότερη αναπνοή είναι εντελώς αυτόματη, αλλά την ίδια στιγμή, είναι πολύ εύκολο να την αλλάξουμε για μια στιγμή απλά αποφασίζοντας να το κάνουμε - αν και γρήγορα και φυσικά επανέρχεται στον ασυνείδητο έλεγχο. Έτσι, η αναπνοή αποτελεί μια καταπληκτική πύλη μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητου. 6 Μετακινηθείτε από το κέντρο σας ... τι είναι αυτό; Σχεδόν όλα όσα κάνουμε στη ζωή μας περιλαμβάνουν χειρισμό αντικειμένων - μετακινούμε πράγματα, πιάνουμε πράγματα, αγγίζουμε. Τα χέρια είναι ιδανικά για οτιδήποτε, από τις λεπτότερες και πιο ευαίσθητες κινήσεις μέχρι τις μεγαλύτερες και πιο ισχυρές. Αλλά τα χέρια δεν μπορούν να κάνουν τίποτα χωρίς υποστήριξη, χωρίς σύνδεση με την πηγή της δύναμής μας: το κέντρο μας. Μπορεί να έχουμε μια διανοητική ιδέα του "κέντρου", αλλά χρειαζόμαστε μια σαφή, διαισθητική, άμεση αίσθηση του. 7 Κάθε κίνηση είναι μια ενέργεια ολόκληρου του ατόμου. Χρησιμοποιούμε τα χέρια μας για να πληκτρολογήσουμε, αλλά τα χέρια κινούνται από τα χέρια, υποστηρίζονται από έναν κορμό με τη βοήθεια των ποδιών και των ποδιών, καθοδηγούνται από τα μάτια και τα αυτιά, παρακινούνται από τις ιδέες και τα συναισθήματα ενός ανθρώπου. Κάθε φορά που είμαστε όρθιοι, καθιστοί ή όρθιοι, ισορροπούμε, και αυτή η ισορροπία είναι μια ιδιότητα που αφορά μόνο το σύνολο - τα μέρη δεν ισορροπούν. Κάθε πράξη που κάνουμε απαιτεί προσαρμογή και συμμετοχή από τα άλλα μέρη του εαυτού μας. Δεν είναι περίεργο που δεν το αντιλαμβανόμαστε αυτό; Πώς θα μπορούσαμε να διευρύνουμε την προσοχή μας, για να αισθανθούμε πραγματικά τον τρόπο με τον οποίο η κίνηση ρέει μέσα από το σύνολο του εαυτού μας; Scott Clark © Copyright 2010 MOSHE FELDENKRAIS
AWARENESS THROUGH MOVEMENT ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Κατανοώ καθώς κάνω πρόλογος Δρούμε σύμφωνα με την αυτοεικόνα μας. Η αυτοεικόνα διαμορφώνεται από τις πράξεις και τις αντιδράσεις του ατόμου στην πορεία της ζωής του και των εμπειριών του. Η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας διέπει κάθε πράξη μας και εξαρτάται από τρείς παράγοντες την κληρονομιά, την εκπαίδευση και την αυτοεκπαίδευση. Η κληρονομιά, η βιολογική προίκα του ατόμου (η μορφή και ικανότητα του νευρικού του συστήματος, η δομή των οστών του, οι μύες, οι ιστοί, οι αδένες, το δέρμα, οι αισθήσεις κ.α.) καθορίζονται από τη φυσική κληρονομιά του ατόμου, πολύ πριν αποκτήσει ταυτότητα. Η εκπαίδευση καθορίζει τη γλώσσα του ατόμου όπως και εγκαθιδρύει ένα πρότυπο εννοιών και αντιδράσεων - κοινά στην εκάστοτε συγκεκριμένη κοινωνία στην οποία μεγάλωσε. Βέβαια αυτές οι έννοιες και αντιδράσεις ποικίλλουν ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το άτομο. Η εκπαίδευση καθορίζει σε κάποιο βαθμό την κατεύθυνση της αυτοεκπαίδευσης μας- το πιο ενεργό στοιχείο στην ανάπτυξή μας. Αντίστοιχα η αυτοεκπαίδευσή επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε την παιδεία που παραλαμβάνουμε- τι επιλέγουμε να μάθουμε και τι απορρίπτουμε. Η εκπαίδευση και η αυτοεκπαίδευση εναλλάσσονται. Κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής ενός βρέφους, η εκπαίδευση είναι κατά κύριο λόγο ζήτημα απορρόφησης του περιβάλλοντος. Η αυτοεκπαίδευση εξελίσσεται καθώς το παιδί μεγαλώνει και αναπτύσσει σταδιακά τα ατομικά του χαρακτηριστικά- όταν αρχίζει να επιλέγει ανάμεσα σε αντικείμενα και ενέργειες σύμφωνα με τη δική του φύση. Από τους τρεις παράγοντες που εδραιώνουν την αυτοεικόνα μας, μόνο η αυτοεκπαίδευση είναι σε κάποιο βαθμό στα δικά μας χέρια. Η κληρονομιά λαμβάνεται, η εκπαίδευση επιβάλλεται, ενώ η αυτομόρφωση αποφασίζεται από την προσωπικότητα, τα ατομικά χαρακτηριστικά, την αποτελεσματική λειτουργία του νευρικού συστήματος και τις εκάστοτε επιρροές. Η κληρονομιά καθιστά κάθε μια και κάθε έναν από εμάς ένα μοναδικό άτομο ως προς τη φυσική δομή, την εμφάνιση, τις ενέργειες. Η εκπαίδευση μας καθιστά μέλος κάποιας συγκεκριμένης κοινωνίας και ενσταλάζει ένα πρότυπο συμπεριφοράς και αξιών, έτσι ώστε να μοιάζουμε με τα μέλη της. Ίσως το ουσιαστικό ελάττωμα της εκπαίδευσης να είναι ότι βασίζεται (ακόμη) σε πρακτικές των οποίων ο εξισωτικός σκοπός δεν είναι ούτε συνειδητός, ούτε σαφής. Ακόμη και σε χώρες, στις οποίες οι εκπαιδευτικές μέθοδοι βελτιώνονται συνεχώς, παρατηρείται αυξανόμενη ομοιότητα απόψεων, εμφάνισης και φιλοδοξιών. Οι σύγχρονες γνώσεις και τεχνικές της εκπαίδευσης και της ψυχολογίας έχουν ήδη καταδείξει μεθόδους για την δημιουργία ατόμων που είναι "ικανοποιημένα, ικανά, μορφωμένα, ευτυχισμένα και δημιουργικά" και ίσως αυτός να είναι ο πραγματικός στόχος της εκπαίδευσης. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η κοινότητα/κοινωνία είναι πιο σημαντική από τα άτομα από τα οποία αποτελείται. Φαίνεται να συμφωνούν οι περισσότεροι στο ότι το πιο σημαντικό είναι η βελτίωση των κοινωνικών διαδικασιών της απασχόλησης, της παραγωγής και της παροχής ίσων ευκαιριών για όλους. Αν ωστόσο αγνοήσουμε για μια στιγμή την έννοια της κοινωνίας και στραφούμε στον ίδιο τον άνθρωπο, βλέπουμε ότι η κοινωνία δεν είναι απλά το σύνολο των ανθρώπων που την αποτελούν. Από την οπτική του ατόμου, η αξία του στα δικά του μάτια επηρεάζεται από τη θέση του στην κοινωνία- μιας και η κοινωνία είναι το πεδίο στο οποίο πρέπει να εξελιχθεί για να γίνει αποδεκτό ως πολύτιμο μέλος της. Η κοινωνία είναι επίσης σημαντική ως πεδίο στο οποίο μπορεί να εξασκήσει τις ατομικές του ιδιότητες, να αναπτύξει και να εκφράσει τις ιδιαίτερες προσωπικές κλίσεις του- την προσωπικότητά του. Και η έκφραση είναι απαραίτητη για τη μέγιστη λειτουργικότητα του ατόμου. Σε μια κοινωνία που υποστηρίζει την ομοιομορφία, οι απαραίτητες προσαρμογές γίνονται είτε με την καταστολή των οργανικών χαρακτηριστικών του ατόμου, είτε με την ταύτιση του ατόμου με τις ανάγκες της κοινωνίας. Η εκπαίδευση που παρέχει η κοινωνία λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις: καταπνίγει αντικομφορμιστικές τάσεις μέσω των ποινών π.χ. αφαίρεση υποστήριξης και ταυτόχρονα εμποτίζει το άτομο με αξίες που το αναγκάζουν να ξεπεράσει ή και να απορρίψει τις αυθόρμητες επιθυμίες του. Αυτές οι συνθήκες οδηγούν πολλούς ενήλικες να ζουν πίσω από μια μάσκα της προσωπικότητας που το κάθε άτομο προσπαθεί να παρουσιάσει στους άλλους αλλά και στον εαυτό του. Κάθε φιλοδοξία και επιθυμία υπόκειται σε αυστηρή εσωτερική κριτική ή προκαλεί άγχος και τύψεις στο άτομο που προσπαθεί να καταστείλει την παρόρμηση να τις πραγματοποιήσει. Η μόνη αντιστάθμιση είναι η ικανοποίηση που αντλείται από την κοινωνική αναγνώριση του ατόμου που επιτυγχάνει κατακτήσει τον ορισμό της επιτυχίας. Αυτή η επιτυχία πρέπει να είναι ορατή, με συνεχή άνοδο στην κοινωνικο-οικονομική κλίμακα. Αν το άτομο αποτύχει στην αναρρίχηση, όχι μόνο οι συνθήκες διαβίωσής του θα γίνουν πιο δύσκολες αλλά και η αξία του θα μειωθεί στα μάτια του ίδιου του εαυτού- κάποιες φορές σε σημείο που να θέτει σε κίνδυνο την ψυχική και σωματική του υγεία. Δύσκολα διαθέτει χρόνο για διακοπές, ακόμη και αν έχει τα υλικά μέσα. Προκειμένου να διατηρήσει μια μάσκα χωρίς ελαττώματα και ρωγμές, οι πράξεις του δεν απορρέουν από βασικές οργανικές ανάγκες. Κατά συνέπεια, η ικανοποίηση που προέρχεται από αυτές δεν είναι κάποια αναζωογονητική οργανική ικανοποίηση αλλά μια επιφανειακή. Αρκετά συχνά το άτομο προσαρμόζεται τόσο πολύ στην μάσκα, η ταύτισή του με αυτήν είναι τόσο πλήρης που δεν αισθάνεται πλέον καμία οργανική ορμή ή ικανοποίηση αν και μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές στις σχέσεις του. Παρότι η πλειοψηφία των ανθρώπων ζει μια ενεργή ζωή πίσω από μάσκες, καταπνίγοντας-λίγο πολύ ανώδυνα- κάθε κενό που έχει, κάποιες φορές αυτή η επιλογή προκαλεί άλλες δομικές ή και λειτουργικές συγκρούσεις. Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από κάποια μορφή διαταραχής στην πέψη, την αναπνοή, κ.α. Η περιοδική βελτίωση αυτών των δυσλειτουργιών μπορεί να αυξήσει τη ζωτικότητα για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά σχεδόν κάθε φορά ακολουθείται από μια περίοδος με μειωμένη υγεία και διάθεση ξανά. Είναι προφανές ότι από τους τρεις παράγοντες που καθορίζουν τη γενική κατάσταση ενός ανθρώπου συμπεριφορά του ανθρώπου, μόνο η αυτομόρφωση υπόκειται αισθητά στη βούληση. Το ερώτημα είναι πραγματικά σε ποιο βαθμό και κυρίως με ποιον τρόπο μπορεί κανείς να βοηθήσει τον εαυτό του. Οι περισσότεροι άνθρωποι θα επιλέξουν να συμβουλευτούν έναν εμπειρογνώμονα, ωστόσο πολλοί δεν αναγνωρίζουν την ανάγκη, ούτε επιθυμούν να το κάνουν. Η αυτοβοήθεια και αυτομόρφωση είναι ο μόνος δρόμος που είναι ανοιχτός σε όλους. Είναι δύσκολος και περίπλοκος αλλά για κάθε άτομο που αισθάνεται την ανάγκη για αλλαγή και βελτίωση είναι ο μόνος πρακτικά εφικτός. Είναι σημαντικό να γίνει πλήρως αντιληπτό από την αρχή ότι η διαδικασία μάθησης είναι ακανόνιστη, αποτελείται από στάδια και ότι θα υπάρξουν σκαμπανεβάσματα. Αυτό ισχύει ακόμη και για την εκμάθηση ενός ποιήματος απ' έξω. Ένας άνθρωπος μπορεί να μάθει ένα ποίημα μια μέρα και να μη θυμάται σχεδόν τίποτα την επόμενη. Λίγες μέρες αργότερα και χωρίς καμία περαιτέρω μελέτη, μπορεί ξαφνικά να το γνωρίζει τέλεια. Ακόμα και αν βγάλει το ποίημα εντελώς από το μυαλό του για αρκετούς μήνες, θα διαπιστώσει ότι μια σύντομη πρόβα θα το επαναφέρει στο μυαλό του πλήρως. Επομένως δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε αν διαπιστώσουμε ότι έχουμε επιστρέψει στην αρχική κατάσταση μας ανά πάσα στιγμή. Η επαναφορά στη βελτιωμένη κατάσταση θα είναι ευκολότερη καθώς η διαδικασία μάθησης συνεχίζεται. Θα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι καθώς οι αλλαγές λαμβάνουν χώρα στον εαυτό μας, νέες δυσκολίες θα ανακαλυφθούν. Δυσκολίες που προηγουμένως απέρριπτε η αντίληψη είτε από φόβο είτε λόγω πόνου ή δυσκολίες που μόνο καθώς αυξάνεται η αυτοπεποίθηση είναι δυνατόν να αναγνωριστούν. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν χρειάζονται τίποτα άλλο εκτός από κάποια γυμναστική για να διορθώσουν μερικά ελαττώματα που αναγνωρίζουν, άλλοι κάνουν σποραδικές προσπάθειες να βελτιώσουν τους εαυτούς τους, χωρίς σαφή επίγνωση. Αυτοεικόνα Η δυναμική της προσωπικής κίνησης και δράσης Ο καθένας από εμάς μιλάει, κινείται, σκέφτεται και αισθάνεται με διαφορετικό τρόπο, σύμφωνα με την αυτοεικόνα (εικόνα του εαυτού του) που έχει δημιουργήσει. Για να αλλάξουμε τον τρόπο δράσης μας πρέπει να αλλάξουμε την εικόνα του εαυτού που έχουμε μέσα μας. Αφορά μια αλλαγή και όχι μια απλή αντικατάσταση μιας δράσης από μια άλλη. Μια αλλαγή στην αυτοεικόνα μας αλλά και μια αλλαγή της πρόθεσης μας και την κινητοποίηση όλων των σχετικών μερών του σώματος. Τέτοιου είδους αλλαγές παράγουν αισθητή διαφορά στον τρόπο με τον οποίο κάθε άτομο πραγματοποιεί κινήσεις και δράσεις. Οι τέσσερις συνιστώσες της δράσης Η αυτοεικόνα μας αποτελείται από τέσσερα συστατικά που εμπλέκονται σε κάθε δράση: κίνηση, αίσθηση, συναίσθημα και σκέψη. Η συμβολή του κάθε συστατικού σε κάθε συγκεκριμένη δράση ποικίλλει όπως ακριβώς και τα άτομα που εκτελούν τη δράση ποικίλλουν, όμως κάθε στοιχείο είναι συμμετέχει σε κάποιο βαθμό σε κάθε δράση. Για παράδειγμα, ένα άτομο για να σκεφτεί πρέπει να είναι ξύπνιο και να γνωρίζει ότι είναι ξύπνιο και ότι δεν ονειρεύεται- δηλαδή να αισθάνεται και να διακρίνει το μυαλό του και τη φυσική του θέση σε σχέση με το πεδίο της βαρύτητας. Οπότε η κίνηση, η αίσθηση και το αίσθημα εμπλέκονται επίσης στη σκέψη. Για να αισθανθεί κάποιος θυμωμένος ή χαρούμενος, βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη στάση, σε κάποιου είδους σχέση με ένα άλλο ον ή αντικείμενο, κάπως κινείται, αισθάνεται και σκέφτεται. Κάποιος για να αισθανθεί -να δει, να ακούσει ή να αγγίξει- πρέπει να ενδιαφέρεται ή να ξαφνιαστεί ή να έχει επίγνωση κάποιου συμβάντος που τον αφορά. Δηλαδή, να κινείται, να αισθάνεται και να σκέφτεται. Για να κινηθεί, πρέπει να χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μία από τις αισθήσεις του, συνειδητά ή ασυνείδητα που συνεπώς περιέχει αίσθημα και σκέψη. Όταν ένα από αυτά τα στοιχεία της δράσης γίνεται τόσο ελάχιστο που σχεδόν εξαφανίζεται, η ίδια η ύπαρξη μπορεί τεθεί σε κίνδυνο. Είναι δύσκολο να επιβιώσει κανείς -ακόμα και για σύντομες περιόδους- χωρίς καμία κίνηση. Δεν υπάρχει ζωή όταν ένα ον στερείται όλες τις αισθήσεις του. Χωρίς συναίσθημα, δεν υπάρχει κίνητρο για ζωή, απλά το ένστικτο μας εξαναγκάζει να αναπνέουμε. Χωρίς τουλάχιστον κάποιο ελάχιστο επίπεδο αντανακλαστικής σκέψης, ακόμη και ένα σκαθάρι δεν μπορεί να ζήσει για πολύ. Οι αλλαγές παγιώνονται ως συνήθειες Στην πραγματικότητα η αυτοεικόνα μας δεν είναι ποτέ στατική. Αλλάζει από δράση σε δράση και αυτές οι αλλαγές γίνονται σταδιακά συνήθειες, δηλαδή οι δράσεις αποκτούν έναν σταθερό, αμετάβλητο χαρακτήρα. Στην αρχή της ζωής μας, όταν η αυτοεικόνα ακόμη διαμορφώνεται, ο ρυθμός των αλλαγών είναι υψηλός. Το βρέφος κατακτά νέες μορφές δράσης που μέχρι και την προηγούμενη μέρα ήταν πέρα από τις ικανότητες του. Το βρέφος αρχίζει να βλέπει λίγες εβδομάδες μετά τη γέννηση και μια μέρα θα αρχίσει να σηκώνεται, να περπατάει και να μιλάει. Οι εμπειρίες του ίδιου του παιδιού, μαζί με τη βιολογική κληρονομιά του συνδυάζονται αργά για να δημιουργήσουν έναν ατομικό, δικό του τρόπο να στέκεται, να περπατάει, να μιλάει, να αισθάνεται, να ακούει και να εκτελεί όλες τις άλλες ενέργειες που δίνουν υπόσταση στην ανθρώπινη ζωή. Παρότι η ζωή ενός ατόμου φαίνεται να μοιάζει πολύ με εκείνη οποιουδήποτε άλλου, μετά από μια προσεκτική εξέταση είναι εντελώς διαφορετικές. Πώς διαμορφώνεται η εικόνα του εαυτού Θα περιοριστούμε στο να εξετάσουμε λεπτομερώς το κινητικό μέρος της αυτοεικόνας αφού το ένστικτο, το συναίσθημα και η σκέψη συνδέονται ούτως ή άλλως με την κίνηση. Ο ρόλος τους στη δημιουργία της εικόνας του εαυτού αποκαλύπτεται μαζί με αυτόν της κίνησης. Η διέγερση ορισμένων κυττάρων στον κινητικό φλοιό του εγκεφάλου ενεργοποιεί έναν συγκεκριμένο μυ. Τώρα πια είναι αποδεδειγμένο ότι η αντιστοιχία μεταξύ των κυττάρων του εγκεφαλικού φλοιού και των μυών που ενεργοποιούν δεν είναι ούτε απόλυτη ούτε αποκλειστική. Παρ' όλα αυτά, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υπάρχει επαρκής πειραματική αιτιολόγηση για την υπόθεση ότι συγκεκριμένα κύτταρα ενεργοποιούν συγκεκριμένους μύες, τουλάχιστον σε βασικές κινήσεις. Ατομική και κοινωνική δράση Ο άνθρωπος ως νεογέννητο δεν μπορεί να εκτελέσει σχεδόν τίποτα από αυτά που θα πραγματοποιήσει ως ενήλικας στην κοινωνία αλλά μπορεί να κάνει σχεδόν όλα όσα μπορεί να κάνει ο ενήλικας ως άτομο. Μπορεί να αναπνεύσει, να φάει, να χωνέψει, να αποβάλλει, και το σώμα του μπορεί να οργανώσει όλες τις βιολογικές και φυσιολογικές διεργασίες εκτός από τη σεξουαλική πράξη. Επαφή με τον εξωτερικό κόσμο Η επαφή του βρέφους με τον εξωτερικό κόσμο εγκαθιδρύεται κυρίως μέσω των χειλιών και του στόματος του- μέσω αυτών αναγνωρίζει τη μητέρα του. Το βρέφος θα χρησιμοποιήσει τα χέρια του για να ψηλαφίσει και να βοηθήσει το στόμα και τα χείλια του και θα γνωρίσει μέσω της αφής ό,τι γνωρίζει ήδη μέσω των χειλιών και του στόματός του. Από αυτό το σημείο θα προχωρήσει σταδιακά στην ανακάλυψη άλλων μερών του σώματός του και τη σχέση μεταξύ τους και μέσω αυτών τις πρώτες αντιλήψεις για την απόσταση και τον όγκο. Η ανακάλυψη του χρόνου αρχίζει με το συντονισμό των διαδικασιών της αναπνοής και της κατάποσης που συνδέονται με κινήσεις των χειλιών, του στόματος, της γνάθου, των ρουθουνιών και της γύρω περιοχής. Η αυτοεικόνα στον κινητικό φλοιό Αν χρωματίζαμε στην επιφάνεια του κινητικού φλοιού του εγκεφάλου ενός βρέφους ενός μηνός τα κύτταρα που ενεργοποιούν τους μύες που υπόκεινται στην αναπτυσσόμενη βούλησή του, θα είχαμε μια μορφή που θα έμοιαζε με εκείνη του σώματος αλλά θα αναπαριστούσε μόνο τις περιοχές της εκούσιας δράσης κι όχι την ανατομική διαμόρφωση των τμημάτων του σώματός του. Θα βλέπαμε, για παράδειγμα ότι τα χείλη και το στόμα καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της χρωματισμένης περιοχής ενώ οι αντι-βαρυτικοί μύες -αυτοί που ανοίγουν τις αρθρώσεις και ορθώνουν το σώμα δεν υπόκεινται ακόμη σε εκούσιο έλεγχο καθώς και οι μύες των χεριών σιγά σιγά αρχίζουν να ανταποκρίνονται περιστασιακά στη βούληση. Θα είχαμε μια εικόνα αναπαράστασης λειτουργιών στην οποία το ανθρώπινο σώμα φτιάχνεται από τέσσερις λεπτές γραμμές για τα άκρα τα οποία ενώνονται μεταξύ τους, μια λεπτή γραμμή για τον κορμό, με τα χείλη και το στόμα να καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας. Κάθε νέα λειτουργία αλλάζει την εικόνα Αν χρωματίζαμε τα κύτταρα που ενεργοποιούν τους μύες που υπόκεινται σε εκούσιο έλεγχο ενός παιδιού που έχει ήδη μάθει να περπατά και να γράφει, θα είχαμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα αναπαράστασης λειτουργιών. Τα χείλη και το στόμα θα καταλαμβάνουν και πάλι το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας λόγω της λειτουργίας της ομιλίας, η οποία περιλαμβάνει τη γλώσσα, το στόμα και τα χείλη. Ένα άλλο μεγάλο κομμάτι χρώματος θα εμφανιστεί στην περιοχή των κυττάρων που ενεργοποιούν τους αντίχειρες και επειδή ο αντίχειρας συμμετέχει σχεδόν σε κάθε κίνηση του χεριού, ιδιαίτερα στη γραφή, η περιοχή που αντιπροσωπεύει τον αντίχειρα θα είναι μεγαλύτερη από εκείνη που αντιπροσωπεύει τα άλλα δάχτυλα. Η εικόνα των μυών στον κινητικό φλοιό είναι μοναδική για κάθε άτομο Αν συνεχίσουμε να σχεδιάζουμε τέτοιες αναπαραστάσεις κάθε λίγα χρόνια, όχι μόνο το αποτέλεσμα θα ήταν διαφορετικό κάθε φορά, αλλά θα διέφερε σαφώς από άτομο σε άτομο. Σε έναν άνθρωπο που δεν έχει μάθει να γράφει, οι περιοχές του χρώματος που αντιπροσωπεύουν τους αντίχειρες θα παρέμεναν μικρές, επειδή τα κύτταρα παραμένουν αχρησιμοποίητα. Η περιοχή για το τρίτο δάχτυλο θα ήταν μεγαλύτερη σε ένα άτομο που έχει μάθει να παίζει κάποιο μουσικό όργανο από ότι σε κάποιον που δεν έχει μάθει. Άτομα που γνωρίζουν πολλές γλώσσες ή που τραγουδούν, θα παρουσίαζαν μεγαλύτερες περιοχές κυττάρων που ενεργοποιούν τους μυες για τον έλεγχο της αναπνοής, της γλώσσας, του στόματος, κ.α. Μόνο η εικόνα των μυών βασίζεται στην παρατήρηση Φυσιολόγοι ανακάλυψαν κατά τη διάρκεια πειραμάτων ότι για τις βασικές κινήσεις τουλάχιστον, τα κύτταρα συνδέονται μεταξύ τους στον κινητικό φλοιό του εγκεφάλου σε ένα σχήμα που μοιάζει με το σώμα, το οποίο αναφέρεται ως Homunculus (ομόσωμο σώμα). Υπάρχει επομένως μια βάση για την έννοια της "εικόνας του εαυτού", τουλάχιστον όσον αφορά τις βασικές κινήσεις. Η αυτοεικόνα μας είναι μικρότερη από τη δυνητική μας ικανότητα Η αυτοεικόνα μας είναι ουσιαστικά μικρότερη από ό,τι θα μπορούσε να είναι, γιατί αποτελείται μόνο από την ομάδα των κυττάρων που έχουμε χρησιμοποιήσει στην πραγματικότητα. Ένας άνθρωπος που έχει μάθει να μιλάει επτά γλώσσες θα χρησιμοποιήσει περισσότερα κύτταρα και περισσότερους συνδυασμούς. Η αυτοεικόνα των περισσότερων παιδιών που γνωρίζουν τουλάχιστον δύο γλώσσες είναι πιο κοντά στο δυνητικό μέγιστο από ότι εκείνη των παιδιών που γνωρίζουν μόνο τη μητρική τους γλώσσα. Το ίδιο συμβαίνει στους περισσότερους τομείς. Η αυτοεικόνα μας είναι γενικά μικρότερη από τις δυνατότητές μας.. Χρησιμοποιούμε ένα μικρό ποσοστό από το συνολικό πραγματικό δυναμικό μας. Η επίτευξη στόχου έχει αρνητική πτυχή Η αρνητική πτυχή της μάθησης για την επίτευξη στόχων είναι ότι τείνουμε να σταματήσουμε να μαθαίνουμε όταν έχουμε κατακτήσει επαρκείς δεξιότητες για την επίτευξη των άμεσων στόχων μας. Έτσι, για παράδειγμα, βελτιώνουμε την ομιλία μας μέχρι να μπορούμε να γίνουμε κατανοητοί. Αλλά κάθε άτομο που επιθυμεί να μιλήσει με την σαφήνεια ενός ηθοποιού ανακαλύπτει ότι πρέπει να μελετήσει την ομιλία για αρκετά χρόνια για να πετύχει κάτι που να πλησιάζει στη μέγιστη δυνατότητά του σ' αυτό τον τομέα. Μέσα από μια περίπλοκη διαδικασία περιορισμού των ικανοτήτων τους, οι άνθρωποι συνηθίζουν και εξοικειώνονται με το να λειτουργούν με το 5% των δυνατοτήτων τους, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι η ανάπτυξή τους έχει συρρικνωθεί. Η πολυπλοκότητα της κατάστασης προκαλείται από την εγγενή αλληλεξάρτηση μεταξύ ανάπτυξης και εξέλιξης του ατόμου αλλά και της κουλτούρας και της οικονομίας της κοινωνίας στην οποία ανήκει και αναπτύσσεται. Η εκπαίδευση συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τις επικρατούσες συνθήκες Η εκπαίδευση που κάθε γενιά μεταβιβάζει στην επόμενη δεν είναι παρά μια συνέχεια των συνηθειών σκέψης της επικρατούσας γενιάς. Από την αρχή της ανθρωπότητας η ζωή είναι ένας σκληρός αγώνας. Και η φύση δεν είναι επιεικής με τα πλάσματα που δεν έχουν επίγνωση. Δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τις μεγάλες κοινωνικές δυσκολίες που δημιουργούνται από την ύπαρξη πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων που έχει φιλοξενήσει η γη τους τελευταίους αιώνες. Κάτω από τέτοιες συνθήκες πίεσης, η εκπαίδευση βελτιώνεται μόνο στο βαθμό που είναι απαραίτητο και δυνατό προκειμένου να ανατραφεί μια νέα γενιά ικανή να αντικαταστήσει την παλιά, κάτω από λίγο πολύ παρόμοιες συνθήκες. Η ελάχιστη ανάπτυξη του ατόμου ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας Για κάθε οργανισμό, η βασική βιολογική τάση του να μεγαλώνει και να αναπτύσσεται στην πληρέστερη δυνατή έκταση, διέπεται σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές και οικονομικές επαναστάσεις που βελτίωσαν τις συνθήκες διαβίωσης για την πλειοψηφία, επιτρέποντας σε περισσότερους ανθρώπους να φτάσουν σε ένα ελάχιστο επίπεδο ανάπτυξης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η βασική δυνητική ανάπτυξη σταμάτησε στην πρώιμη εφηβεία και επειδή οι απαιτήσεις της κοινωνίας επέτρεψαν στα μέλη των νέων γενεών να γίνουν αποδεκτά ως χρήσιμα άτομα στο ελάχιστο. Η περαιτέρω εκπαίδευση μετά την πρώιμη εφηβεία περιορίζεται στην απόκτηση πρακτικών και επαγγελματικών γνώσεων σε κάποιο τομέα, ενώ η βασική ανάπτυξη συνεχίζεται μόνο τυχαία και σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Σπάνια κάποιο άτομο θα συνεχίσει να βελτιώνει την αυτοεικόνα του, πλησιάζοντας όλο και περισσότερο το δυνητικό δυναμικό που ενυπάρχει σε κάθε άτομο. Ο φαύλος κύκλος της ελλιπούς ανάπτυξης και ικανοποίησης με τα επιτεύγματα Πώς δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, ο οποίος ταυτόχρονα περιορίζει τις δυνάμεις των ανθρώπων, αλλά τους επιτρέπει να αισθάνονται αρκετά ικανοποιημένοι για όλα αυτά στα οποία έχουν περιοριστεί με αυτό το μικρό ποσοστό των δυνατοτήτων τους; Πρόκειται για μια περίεργη κατάσταση. Λαμβάνοντας φυσικά υπόψη ότι δεν υπάρχουν δύο άνθρωποι με πανομοιότυπες φυσικές δυνατότητες, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταφέρνουν να αξιοποιήσουν παρά ένα ελάχιστο κλάσμα του δυναμικού τους. Μια μειοψηφία μαθαίνει να χρησιμοποιεί ένα μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του δυναμικού, το οποίο μπορεί κάλλιστα να είναι μόνο λίγο περισσότερο από το μέσο όρο. Οι φυσιολογικές διεργασίες που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του, ο άνθρωπος είναι παρόμοιος με κάθε άλλο ζωντανό ον, κινητοποιώντας όλες τις ξεχωριστές δυνάμεις του και χρησιμοποιώντας κάθε λειτουργία που είναι επαρκώς ανεπτυγμένη. Τα κύτταρα του σώματός του επιδιώκουν, όπως όλα τα ζωντανά κύτταρα, να αναπτυχθούν και να επιτελέσουν τις συγκεκριμένες λειτουργίες τους. Αυτό ισχύει εξίσου για το καθένα που ζει τη δική του ζωή ως κύτταρο ενώ τατυτόχρονα συμμετέχει στην οργανική λειτουργία για την οποία υπάρχει. Όμως πολλά κύτταρα παραμένουν ανενεργά εξαιτίας δύο διαφορετικών διαδικασιών. Στη πρώτη, ο οργανισμός είναι απασχολημένος με δράσεις που απαιτούν τόσο την αναστολή ορισμένων κυττάρων όσο και την απαραίτητη κινητοποίηση άλλων. Αν ο οργανισμός είναι απασχολημένος σχεδόν συνέχεια με τέτοιου είδους δράση τότε ένας αριθμός κυττάρων θα βρίσκεται σε μια σχεδόν συνεχή κατάσταση αναστολής. Στη δεύτερη, ορισμένες δυνητικές λειτουργίες δεν καταφέρνουν να φτάσουν σε ωριμότητα καθόλου. Είτε επειδή ο οργανισμός δεν έχει καμία κλήση να τις ασκήσει, είτε επειδή δεν τις αξιολογεί, είτε επειδή οι ορμές του τον οδηγούν σε διαφορετική κατεύθυνση. Και οι δύο αυτές διαδικασίες είναι κοινές και, πράγματι, οι κοινωνικές συνθήκες επιτρέπουν σε έναν οργανισμό να λειτουργεί ως χρήσιμο μέλος της κοινωνίας χωρίς στο ελάχιστο να αναπτύξει πλήρως τις ικανότητές του. Ο άνθρωπος κρίνει τον εαυτό του σύμφωνα με την αξία του για την κοινωνία Η γενική τάση προς βελτίωση στις κοινωνίες στις μέρες μας, έχει οδηγήσει σε μια αδιαφορία για το ανθρώπινο υλικό από το οποίο χτίζεται η κοινωνία. Το σφάλμα δεν έγκειται στον ίδιο το στόχο που είναι εποικοδομητικός, αλλά στο γεγονός ότι τα άτομα-σωστά ή λανθασμένα- τείνουν να ταυτίζουν την αυτοεικόνα τους με την αξία τους για την κοινωνία. Ακόμα και αν το άτομο έχει χειραφετηθεί από τους παιδαγωγούς και τους προστάτες του, δεν προσπαθεί να κάνει τον εαυτό του διαφορετικό από το πρότυπο που του έχει αποτυπωθεί από την αρχή της ζωής του. Έτσι η κοινωνία καταλήγει να αποτελείται από άτομα που μοιάζουν όλο και περισσότερο στους τρόπους, τη συμπεριφορά και τους στόχους τους. Παρά το γεγονός ότι οι κληρονομικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων είναι προφανείς, υπάρχουν λίγα άτομα που μπορούν να βλέπουν τους εαυτούς τους χωρίς την αναφορά στην αξία που τους αποδίδει η κοινωνία. Όπως όταν κάποιος προσπαθεί να βάλει ένα τετράγωνο ξυλαράκι μέσα σε μια στρογγυλή τρύπα, έτσι και το άτομο προσπαθεί να εξομαλύνει τις βιολογικές του ιδιαιτερότητες, αποξενώνοντας τον εαυτό του από τις έμφυτες ανάγκες του. Προσπαθεί να χωρέσει τον εαυτό του στη στρογγυλή τρύπα γιατί αν αποτύχει σε αυτό, η αξία του θα μειωθεί τόσο πολύ στα μάτια του, ώστε να αποθαρρύνει και περαιτέρω πρωτοβουλίες. Πρέπει να λάβουμε υπόψη και να εκτιμήσουμε πλήρως τη πιθανά συντριπτική επιρροή της ατομικής στάσης του ατόμου απέναντι στον εαυτό του, όταν προσπαθεί και πάλι να προωθήσει τη δική του ανάπτυξη, όταν αποφασίζει να επιτρέψει στις ιδιαίτερες ιδιότητές του να αναπτυχθούν και να καρποφορήσουν. Το να κρίνεις ένα παιδί από τα επιτεύγματά του, μπορεί να του στερεί τον αυθορμητισμό Σε γενικές γραμμές, κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του ένα παιδί θα έπρεπε να εκτιμάται, όχι για τα επιτεύγματά του, αλλά απλά για τον εαυτό του. Σε οικογένειες όπου συμβαίνει αυτό, το παιδί θα αναπτυχθεί σύμφωνα με τις ατομικές του ικανότητες. Στο οικογένειες όπου τα παιδιά κρίνονται κυρίως από τα επιτεύγματά τους, κάθε αυθορμητισμός θα εξαφανιστεί σε νεαρή ηλικία. Αυτά τα παιδιά θα γίνουν ενήλικες χωρίς να βιώσουν ολοκληρωμένα την εφηβεία. Τέτοιοι ενήλικες μπορεί περιοδικά να αισθάνονται μια ασυνείδητη λαχτάρα για την εφηβεία που έχασαν, μια επιθυμία να αναζητήσουν εκείνες τις ενστικτώδεις ικανότητες μέσα στη νεανική τους θέληση να αναπτυχθούν, τις οποίες στερήθηκαν. Η αυτοβελτίωση συνδέεται με την αναγνώριση της αξίας του εαυτού Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αν ένας άνθρωπος επιθυμεί να βελτιώσει την αυτοεικόνα του, πρέπει πρώτα απ' όλα να μάθει να εκτιμά τον εαυτό του ως άτομο, ακόμη και αν τα ελαττώματά του ως μέλος της κοινωνίας του φαίνονται να υπερτερούν των αρετών του. Μπορούμε να μάθουμε από άτομα που είναι ανάπηρα από τη γέννηση ή την παιδική ηλικία πώς ένα άτομο μπορεί να βλέπει τον εαυτό του ακόμη κι όταν αντιμετωπίζει προφανείς ελλείψεις. Όσοι καταφέρνουν να βλέπουν τον εαυτό τους με επαρκή ανθρωπιά κατακτώντας ένα σταθερό αυτοσεβασμό, μπορεί να φτάσουν σε ύψη που οι φυσιολογικά υγιείς δεν θα επιτύχουν ποτέ. Αλλά εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους κατώτερους εξαιτίας των αναπηριών τους αλλά τις ξεπερνούν με απόλυτη χρήση της δύναμης της θέλησης, τείνουν να εξελίσσονται σε σκληρές και πικραμένες προσωπικότητες ακόμη και με επιθετικές συμπεριφορές προς συνανθρώπους τους που δεν φταίνε. Η δράση ως κύριος μοχλός για την εξέλιξη στην αυτοβελτίωση Η αναγνώριση της αξίας του ατόμου είναι πολύ σημαντική στην αρχή της αυτοβελτίωσης. Όμως για να επιτευχθεί οποιαδήποτε πραγματική βελτίωση, η θεώρηση του εαυτού θα πρέπει να μπει σε δεύτερη μοίρα. Αν δεν υπάρξει ένα στάδιο στο οποίο η θεώρηση του εαυτού παύει να είναι η κύρια κινητήρια δύναμη, όποια βελτίωση και να επιτευχθεί, δεν θα είναι ποτέ επαρκής για να ικανοποιήσει το άτομο αυτό. Στην πραγματικότητα, καθώς άνθρωπος αναπτύσσεται και βελτιώνεται, ολόκληρη η ύπαρξή του επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στο ΤΙ κάνει και ΠΩΣ, ενώ το ΠΟΙΟΣ το κάνει αποκτά ολοένα και μικρότερη σημασία. Η δυσκολία αλλαγής ενός προηγούμενου προτύπου δράσης Ο άνθρωπος τείνει να θεωρεί την αυτοεικόνα του ως κάτι που του έχει δοθεί από τη φύση, αν και στην πραγματικότητα είναι το αποτέλεσμα της δικής του εμπειρίας. Η εμφάνιση, η φωνή, ο τρόπος σκέψης, το περιβάλλον, η σχέση του με τους άλλους, η σχέση του με χώρο και το χρόνο, όλα θεωρούνται δεδομένα ως πραγματικότητες που γεννιούνται μαζί του, ενώ κάθε σημαντικό στοιχείο στη σχέση του ατόμου με άλλους ανθρώπους και με την κοινωνία γενικότερα είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης εκπαίδευσης. Οι τέχνες του περπατήματος, της ομιλίας, της ανάγνωσης και της αναγνώρισης των τριών διαστάσεων σε μια φωτογραφία είναι δεξιότητες που το άτομο συσσωρεύει σε μια περίοδο πολλών ετών- κάθε μία από αυτές εξαρτάται από την τυχαιότητα αλλά και από τον τόπο και την περίοδο της γέννησής του. Η απόκτηση μιας δεύτερης γλώσσας δεν είναι τόσο εύκολη όσο εκείνη της πρώτης καθώς και η προφορά στη νεοαποκτηθείσα γλώσσα επηρεάζεται από την πρώτη. Η δομή των προτάσεων της πρώτης γλώσσας θα επιβάλλεται στη νέα γλώσσα αρχικά. Κάθε μοτίβο δράσης που έχει αφομοιωθεί πλήρως θα παρεμβαίνει στα πρότυπα των επόμενων δράσεων. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο μαθαίνει να κάθεται σύμφωνα με τα έθιμα κάποιου έθνους διαφορετικού από το δικό του, προκύπτουν δυσκολίες. Καθώς τα πρώιμα πρότυπα του τρόπου να κάθεσαι δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της κληρονομικότητας, αλλά απορρέουν από την τύχη και τις συνθήκες της τόπου γέννησης, οι δυσκολίες που προκύπτουν απορρέουν λιγότερο από τη φύση της νέας συνήθειας και περισσότερο από την αλλαγή στη συνήθεια του σώματος, του συναισθήματος και της σκέψης από τα καθιερωμένα της πρότυπα. Αυτό ισχύει σχεδόν για κάθε αλλαγή συνήθειας, ανεξάρτητα από την προέλευσή της. Το ζήτημα δεν είναι η απλή αντικατάσταση μιας συνήθειας με μια άλλη αλλά μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο εκτελείται μια πράξη, μια αλλαγή στην ολόκληρη τη δυναμική της, έτσι ώστε η νέα στρατηγική να είναι από κάθε άποψη εξίσου καλή με την παλιά. Δεν έχουμε επίγνωση πολλών τμημάτων του σώματος Ένα άτομο που ξαπλώνει ανάσκελα και προσπαθεί να αισθανθεί συστηματικά ολόκληρο το σώμα του - στρέφοντας την προσοχή του σε κάθε μέλος και μέρος του σώματος με τη σειρά- διαπιστώνει ότι ορισμένα τμήματα ανταποκρίνονται εύκολα, ενώ άλλα παραμένουν βουβά ή αχνά, πέρα από το εύρος της επίγνωσής του. Είναι εύκολο να αισθανθεί κανείς τις άκρες των δακτύλων ή τα χείλη, αλλά πολύ πιο δύσκολο να αισθανθεί το πίσω μέρος του κεφαλιού στον αυχένα, ανάμεσα στα αυτιά. Φυσικά, ο βαθμός δυσκολίας είναι προσωπικός, ανάλογα με τη μορφή της αυτοεικόνας. Σε γενικές γραμμές, δύσκολα ολόκληρο το σώμα είναι εξίσου προσιτό στην αντίληψή κάποιου. Τα μέρη του σώματος που προσδιορίζονται εύκολα στην επίγνωση μας είναι εκείνα που μας εξυπηρετούν καθημερινά, ενώ τα μέρη που είναι θαμπά ή βουβά στην επίγνωσή μας παίζουν κύριως έμμεσο ρόλο στη ζωή μας και σχεδόν λείπουν από την αυτοεικόνα στη δράση. Ένα άτομο που δεν μπορεί καθόλου να τραγουδήσει δεν μπορεί να αισθανθεί αυτή τη λειτουργία στην αυτοεικόνα του. Δεν έχει επίγνωση της σύνδεσης μεταξύ του κοίλου χώρου στο στόμα του και των αυτιών του ή της αναπνοής του όπως ένας τραγουδιστής. Η πλήρης αυτοεικόνα είναι μια σπάνια και ιδανική κατάσταση Μια πλήρης αυτοεικόνα θα περιλάμβανε την πλήρη επίγνωση όλων των αρθρώσεων της σκελετικής δομής καθώς και ολόκληρης της επιφάνειας του σώματος - στην πλάτη, στα πλάγια, ανάμεσα στα πόδια κ.τ.λ- αυτή είναι μια ιδανική κατάσταση και ως εκ τούτου σπάνια. Όλοι μπορούμε να αποδείξουμε στον εαυτό μας πως ό,τι κάνουμε είναι σύμφωνο με τα όρια της εικόνας του εαυτού μας και ότι αυτή η εικόνα δεν είναι παρά ένας περιορισμένο μέρος της ιδανικής εικόνας. Επίσης η σχέση μεταξύ των διαφόρων τμημάτων της εικόνας του εαυτού αλλάζει από δραστηριότητα σε δραστηριότητα και από θέση σε θέση. Αυτό δεν γίνεται τόσο εύκολα αντιληπτό σε κανονικές συνθήκες, λόγω εξοικείωσης. Η εκτίμηση του μεγέθους ποικίλλει στα διάφορα άκρα Αν προσπαθήσουμε να υποδείξουμε το πλάτος του στόματός μας, με κλειστά μάτια, με τον αντίχειρα και το πρώτο δάχτυλο του δεξιού χεριού και με τα δύο χέρια χρησιμοποιώντας το πρώτο δάχτυλο του καθενός, θα λάβουμε δύο διαφορετικές τιμές. Όχι μόνο καμία από τις δύο μετρήσεις δεν θα αντιστοιχεί στο πραγματικό πλάτος του στόματος, αλλά και οι δύο μπορεί να είναι πολύ μεγάλες ή πολύ μικρές. Και πάλι, αν προσπαθήσουμε, με κλειστά μάτια, να εκτιμήσουμε το πάχος του κορμού μας τοποθετώντας τα χέρια μας σε αυτή την απόσταση μεταξύ τους, οριζόντια και κάθετα, είναι πιθανό να πάρουμε δύο εντελώς διαφορετικές τιμές, καμία από τις οποίες δεν είναι κοντά στην πραγματική. Κλείστε τα μάτια σας και τεντώστε τα χέρια σας μπροστά σας, σε απόσταση περίπου στο πλάτος των ώμων, και φανταστείτε στη συνέχεια το σημείο στο οποίο η ακτίνα φωτός που ταξιδεύει από τον δείκτη του δεξιού χεριού στο αριστερό μάτι θα διασταυρώσει την ακτίνα φωτός που ταξιδεύει από τον δείκτη του αριστερού χεριού στο δεξί μάτι. Προσπαθήστε τώρα να σημειώσετε αυτό το σημείο διασταύρωσης χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα και τον δείκτη του δεξιού χεριού- είναι απίθανο το σημείο που επιλέξατε να σας φανεί σωστό όταν ανοίξετε τα μάτια σας για να κοιτάξετε. Υπάρχουν λίγοι άνθρωποι των οποίων η αυτοεικόνα είναι αρκετά πλήρης ώστε να είναι σε θέση να εντοπίσουν το σωστό σημείο με αυτόν τον τρόπο. Επιπλέον, αν το πείραμα επαναληφθεί χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα και τον δείκτη του αριστερού χεριού, είναι πολύ πιθανό να επιλεγεί μια διαφορετική θέση για το ίδιο σημείο. Η μέση προσέγγιση Η εικόνα μας διαμορφώνεται μέσα από οικείες δράσεις στις οποίες η μέση προσέγγιση της πραγματικότητας βελτιώνεται με το να μπαίνουν στο παιχνίδι αρκετές από τις αισθήσεις που τείνουν να διορθώνουν η μία την άλλη. Έτσι, η εικόνα μας είναι πιο ακριβής στην περιοχή μπροστά από τα μάτια μας απ' ό,τι πίσω μας ή πάνω από το κεφάλι και σε οικείες θέσεις, όπως καθιστή ή όρθια. Εάν η διαφορά μεταξύ των φανταστικών τιμών ή θέσεων - μία με κλειστά μάτια και μία με ανοιχτά μάτια - δεν υπερβαίνει το 20 ή 30 τοις εκατό, η ακρίβεια μπορεί να θεωρηθεί μέτρια, αν και όχι ικανοποιητική. Τα άτομα ενεργούν σύμφωνα με την υποκειμενική τους εικόνα Η διαφορά μεταξύ εικόνας και πραγματικότητας μπορεί να φτάσει το 300% ή και περισσότερο. Άτομα που συνήθως κρατούν το θώρακα τους σε μια θέση σαν να έχουν εκπνεύσει τον αέρα από τους πνεύμονες με υπερβολικό τρόπο, έχουν θώρακα πιο επίπεδο από ό,τι θα έπρεπε για να τους εξυπηρετήσει αποτελεσματικά, και είναι πιθανό αν τους ζητηθεί να ‘υπολογίσουν’ κλειστά μάτια το βάθος του να τον εκτιμήσουν ως πολύ μεγαλύτερο από ό,τι πραγματικά είναι. Δηλαδή, όταν η υπερβολική επίπεδη αίσθηση τους φαίνεται σωστή, κάθε αύξηση στο πάχος του θώρακα τους φαίνεται ως μια υπερβολική προσπάθεια να διαστέλλουν τους πνεύμονές τους. Η φυσιολογική διαστολή τους φαίνεται όπως θα φαινόταν ένας σκόπιμα φουσκωμένος θώρακας σε ένα άλλο άτομο. Ο τρόπος με τον οποίο κάθε άνθρωπος κρατά τους ώμους, το κεφάλι και την κοιλιά του- η φωνή και η έκφρασή του- η σταθερότητα και ο τρόπος παρουσίασης του εαυτού του- όλα βασίζονται στην αυτοεικόνα του. Αλλά αυτή η εικόνα μπορεί να έχει περικοπές ή διογκώσεις για να ταιριάζει στη ‘μάσκα’ με την οποία ο κάτοχός της θα ήθελε να τον κρίνουμε. Μόνο ο ίδιος ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίζει ποιο μέρος της εξωτερικής του εμφάνισης είναι φανταστικό και ποιο γνήσιο. Ωστόσο, δεν είναι όλοι ικανοί να αναγνωρίσουν εύκολα τον εαυτό τους, αλλά μπορούν να βοηθηθούν από την εμπειρία των άλλων. Η συστηματική διόρθωση της αυτοεικόνας είναι πιο χρήσιμη από τη διόρθωση μεμονωμένων ενεργειών Από όσα ειπώθηκαν για την εικόνα του εαυτού, προκύπτει ότι η συστηματική διόρθωση της εικόνας είναι μια ταχύτερη και αποτελεσματικότερη προσέγγιση από τη διόρθωση μεμονωμένων ενεργειών/δράσεων και λαθών. Η δημιουργία μιας αρχικής πληρέστερης αυτοεικόνας θα επιτρέψει τη βελτίωση στη συνολική δυναμική αντί για μια αποσπασματική αντιμετώπιση επιμέρους δράσεων. Η βελτίωση αυτή μπορεί να παρομοιαστεί με τη διόρθωση του παιξίματος σε ένα όργανο που δεν είναι σωστά κουρδισμένο. Η βελτίωση της γενικής δυναμικής της αυτοεικόνας είναι σαν το κούρδισμα του ίδιου του πιάνου, καθώς είναι πολύ πιο εύκολο να παίξει κανείς σωστά σε ένα όργανο που είναι κουρδισμένο παρά σε ένα που δεν είναι. Επίπεδα ανάπτυξης Πρώτο στάδιο: Το φυσικό Για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα είναι δυνατό να απομονώσει κανείς τρία διαδοχικά στάδια ανάπτυξης. Τα παιδιά μιλούν, περπατούν, παλεύουν, χορεύουν και στη συνέχεια ξεκουράζονται. Ο προϊστορικός άνθρωπος επίσης μιλούσε, περπατούσε, έτρεχε, πολεμούσε, χόρευε και ξεκουραζόταν. Στην αρχή αυτά τα πράγματα γίνονταν φυσικά, δηλαδή με τον ίδιο τρόπο που τα ζώα εκτελούν ό,τι είναι απαραίτητο για τη ζωή τους. Αν και είναι φυσικά, δεν είναι καθόλου απλά. Ακόμη και η πιο απλή ανθρώπινη δραστηριότητα είναι εξίσου περίπλοκη με την κατασκευή μιας κυψέλης από τη μέλισσα. Οι φυσικές δραστηριότητες είναι μια κοινή κληρονομιά Όλες αυτές οι φυσικές δραστηριότητες λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο σε κάθε άνθρωπο, όπως ακριβώς είναι παρόμοιες μεταξύ των μελισσών. Υπάρχουν φυλές σε μέρη του κόσμου, ακόμη και σε απομονωμένα νησιά, που έχουν μάθει να μιλούν φυσικά, καθώς και να τρέχουν, να μάχονται, να φορούν ρούχα, να κολυμπούν, να χορεύουν, να ράβουν, να πλέκουν μαλλί, να μαυρίζουν δέρματα, να φτιάχνουν καλάθια κ.ο.κ. Αλλά σε ορισμένα μέρη οι φυσικές δραστηριότητες έχουν εξελιχθεί με ποικίλες διακλαδώσεις- ενώ σε άλλα παραμένουν σχεδόν αμετάβλητες. Δεύτερο στάδιο: To ατομικό Στις εποχές και στους τόπους όπου υπήρξε ανάπτυξη, βρίσκουμε το ατομικό στάδιο. Δηλαδή, ορισμένα άτομα βρήκαν τον δικό τους προσωπικό, ιδιαίτερο τρόπο να διεξάγουν τις δραστηριότητες που έρχονταν φυσικά. Ένα άτομο μπορεί να βρήκε τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο να εκφράζεται, ένα άλλο έναν ιδιαίτερο τρόπο να τρέχει, έναν διαφορετικό τρόπο να υφαίνει ή να φτιάχνει καλάθια ή κάποιον άλλο ατομικό τρόπο να κάνει κάτι που διέφερε από τον φυσικό τρόπο. Όταν αυτή η προσωπική μέθοδος αποδείχθηκε ότι είχε ζωτικά πλεονεκτήματα, είχε την τάση να υιοθετείται και από άλλους. Με αυτόν τον τρόπο οι Αυστραλοί απέκτησαν την τέχνη του να πετούν μπούμερανγκ, οι Ελβετοί έμαθαν να τραγουδούν γιόντλ, οι Ιάπωνες να χρησιμοποιούν το τζούντο και οι κάτοικοι των Νησιών της Νότιας Θάλασσας να χρησιμοποιούν το ελεύθερο ως τεχνική κολύμβησης. Αυτό είναι το δεύτερο στάδιο. Τρίτο στάδιο: μέθοδος και επάγγελμα Όταν μια ορισμένη διαδικασία μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους, μπορεί να εμφανιστεί κάποιος που θα δει τη σημασία τους στην ίδια τη διαδικασία, πέρα από τον ατομικό τρόπο εκτέλεσης. Θα βρει κάτι κοινό στις επιμέρους εκτελέσεις και θα ορίσει τη διαδικασία ως μέθοδο. Σε αυτό, το τρίτο στάδιο, η διαδικασία εκτελείται σύμφωνα με μια συγκεκριμένη μέθοδο ως αποτέλεσμα γνώσης και όχι πλέον φυσικά. Αν μελετήσουμε την ιστορία διαφόρων επαγγελμάτων μπορούμε να βρούμε τα τρία στάδια σε αυτά, σχεδόν χωρίς εξαίρεση. Στην αρχή της ανθρωπότητας οι άνθρωποι παρήγαγαν θαυμάσια σχέδια με φυσικό τρόπο. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι χρησιμοποίησε στοιχειώδεις αρχές προοπτικής, αλλά μόνο τον δέκατο ένατο αιώνα αυτές ορίστηκαν πλήρως (από τον Monge)- κι έκτοτε διδάσκονται σε κάθε σχολή καλών τεχνών. Η μαθημένη μέθοδος εκτοπίζει τις φυσικές πρακτικές Μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς οι φυσικές πρακτικές έχουν σταδιακά παραχωρήσει τη θέση τους στις επίκτητες μεθόδους, στις "επαγγελματικές" μεθόδους, και ότι η κοινωνία γενικά αρνείται να επιτρέψει στο άτομο το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τη φυσική μέθοδο, αναγκάζοντάς το να μάθει τον αποδεκτό τρόπο, πριν του επιτρέψει να εργαστεί. Η γέννηση ενός παιδιού, για παράδειγμα, ήταν κάποτε μια φυσική διαδικασία και οι γυναίκες ήξεραν πώς να βοηθούν η μία την άλλη την ώρα της ανάγκης. Όταν όμως η μαιευτική έγινε η αποδεκτή μέθοδος και η μαία είχε δίπλωμα, η συνηθισμένη γυναίκα δεν είχε πλέον το δικαίωμα ή τη δυνατότητα να βοηθήσει μια άλλη κατά τη διάρκεια μιας γέννας. Σήμερα μπορούμε να δούμε τη συνεχή διαδικασία ανάπτυξης των συνειδητά κατασκευασμένων συστημάτων στη θέση των ατομικών, διαισθητικών μεθόδων και τις ενέργειες που κάποτε γίνονταν με φυσικό τρόπο να γίνονται επαγγέλματα που προορίζονται για ειδικούς. Η διαχείριση ενός νοικοκυριού γίνεται επάγγελμα, η επίπλωση του έχει γίνει δουλειά των διακοσμητών εσωτερικών χώρων. Το ίδιο έχει συμβεί σε πολλούς άλλους τομείς δραστηριότητας που ξεκίνησαν ως φυσικές ενέργειες και συνέχισαν μέσω ατομικών βελτιώσεων για να γίνουν συστήματα και επαγγέλματα. Όσο πιο απλή είναι μια ενέργεια τόσο περισσότερο καθυστερεί το τρίτο στάδιο Η παρατήρηση και η μελέτη δείχνουν ότι όσο πιο απλή και συνηθισμένη είναι μια ενέργεια με φυσικό τρόπο, τόσο περισσότερο καθυστερεί το τρίτο στάδιο. Αποδεκτές μέθοδοι αναπτύχθηκαν για την ύφανση χαλιών, για τη γεωμετρία, τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά χιλιάδες χρόνια πριν. Το περπάτημα, η ορθοστασία και άλλες βασικές δραστηριότητες φτάνουν μόλις τώρα στο τρίτο, ή συστηματικό στάδιο. Κατά τη διάρκεια της ζωής του κάθε άνθρωπος περνάει και από τα τρία στάδια μόνο σε ορισμένες από τις δραστηριότητές του- σε κάποιες περνάει από ένα μόνο στάδιο ή από τα δύο πρώτα. Κάθε άνθρωπος γεννιέται σε μια συγκεκριμένη περίοδο και αναπτύσσεται σε μια κοινωνία όπου βρίσκει διαφορετικές δραστηριότητες σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Είναι δύσκολο να καθοριστούν τα στάδια Κάθε άνθρωπος προσαρμόζεται στην εποχή του. Σε ορισμένες δράσεις ο φυσικός τρόπος θα είναι το όριο των επιτευγμάτων του καθώς και το όριο των επιτευγμάτων της κοινωνίας- σε άλλες δράσεις αναμένεται να φτάσει στο δεύτερο στάδιο και σε πολλές στο τρίτο. Σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να πούμε αν πρέπει να βασιστούμε στον φυσικό τρόπο ή να ξεκινήσουμε από την αρχή και να μελετήσουμε τα στάδια. Πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν ούτε να τραγουδήσουν ούτε να χορέψουν το εξηγούν λέγοντας ότι δεν έμαθαν ποτέ πώς. Υπάρχουν όμως και πολλοί που τραγουδούν και χορεύουν με φυσικό τρόπο και είναι σίγουροι ότι κάποιος εκπαιδευμένος τραγουδιστής ή χορευτής δεν ξέρει περισσότερα από αυτούς- εκτός αν είναι από τη φύση τους πιο προικισμένοι. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν ξέρουν πώς να παίζουν ντραμς, να κάνουν άλμα εις μήκος ή ύψος, να παίζουν φλάουτο, να ζωγραφίζουν ή να λύνουν γρίφους ή να κάνουν πολλές άλλες δραστηριότητες που σε παλαιότερες εποχές δεν είχαν μάθει παρά μόνο με φυσικό τρόπο - ενώ σήμερα δεν τολμούν καν να προσπαθήσουν να μάθουν αυτές τις τέχνες μόνοι τους, επειδή υπάρχουν αναγνωρισμένες μέθοδοι. Η δύναμη ενός συστήματος είναι τόσο σημαντική στα μάτια τους που ακόμη και τα λίγα πράγματα που έμαθαν γι αυτά στην παιδική τους ηλικία, σταδιακά διαγράφονται από την αυτοεικόνα τους, επειδή ασχολούνται κυρίως με δραστηριότητες που έμαθαν συστηματικά και συνειδητά. Ενώ οι άνθρωποι αυτοί είναι πολύ χρήσιμοι στην κοινωνία, τους λείπει ο αυθορμητισμός και η ζωή τους είναι δύσκολη σε τομείς εκτός του επαγγελματικού, τομέα τους. Επανερχόμαστε έτσι στην ανάγκη να εξετάσουμε και να βελτιώσουμε την αυτοεικόνα μας, ώστε να μπορούμε να ζούμε σύμφωνα με τη φυσική μας συγκρότηση και τα χαρίσματά μας και όχι σύμφωνα με την αυτοεικόνα που δημιουργήθηκε τυχαία, λίγο πολύ εν αγνοία μας. Πιθανά προβλήματα με το τρίτο στάδιο Το τρίτο συστηματικό στάδιο δεν είναι απολύτως επωφελές. Το κύριο μειονέκτημά του είναι ότι πολλοί άνθρωποι δεν προσπαθούν καν να κάνουν εξειδικευμένα πράγματα, με αποτέλεσμα να μην επιχειρούν καθόλου τα δύο πρώτα στάδια, τα οποία είναι μέσα στις δυνατότητες του καθενός. Παρ' όλα αυτά, το συστηματικό στάδιο έχει μεγάλη σημασία. Μας δίνει τη δυνατότητα να βρούμε τρόπους συμπεριφοράς και δράσης που είναι σύμφωνοι με τις προσωπικές και εσωτερικές μας ανάγκες, τρόπους που μπορεί να μην ανακαλύψαμε με φυσικό τρόπο, επειδή οι συνθήκες και οι εξωτερικές επιρροές μπορεί να μας έχουν οδηγήσει σε άλλες κατευθύνσεις, στις οποίες η συνεχής πρόοδος είναι αδύνατη. Η συστηματική μελέτη και συνειδητοποίηση πρέπει να παρέχει στον άνθρωπο ένα μέσο για να παρατηρήσει όλα τα πεδία δράσης, ώστε να μπορεί να βρει ένα μέρος για τον εαυτό του όπου μπορεί να δρα και να αναπνέει ελεύθερα. Από πού να αρχίσετε και πώς Μέθοδοι διόρθωσης Το πρόβλημα της διόρθωσης έχει απασχολήσει τον άνθρωπο σε όλη την ιστορία του - είτε με δικές του προσπάθειες είτε μέσω άλλων. Πολλά συστήματα επινοήθηκαν για το σκοπό αυτό: Οι διάφορες θρησκείες προσπάθησαν να περιγράψουν τρόπους συμπεριφοράς που αποσκοπούσαν στη βελτίωση του ανθρώπου. Διάφορα συστήματα ανάλυσης αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τον άνθρωπο να απελευθερωθεί από βαθιά ριζωμένους καταναγκασμούς στη συμπεριφορά του. Τα "εσωτεριστικά" συστήματα που εφαρμόστηκαν στο Θιβέτ, την Ινδία και την Ιαπωνία και χρησιμοποιήθηκαν σε όλες τις περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, έχουν επίσης επηρεάσει τον Ιουδαϊσμό. Οι καμπαλιστές, οι Χασιντίμ και οι λιγότερο γνωστοί επαγγελματίες του "Μουσάρ" (ηθικιστές) επηρεάστηκαν περισσότερο από το Ζεν και τη Ράτζα Γιόγκα απ' ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Μια ολόκληρη σειρά μεθόδων υποβολής και ύπνωσης (είτε πολλών ανθρώπων είτε ενός μόνο ατόμου) είναι επίσης διαδεδομένες σήμερα. Τουλάχιστον πενήντα τέτοιες μέθοδοι είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούνται σε διάφορες γωνιές του κόσμου, ενώ κάθε μια θεωρείται Η μέθοδος από αυτούς που τις εφαρμόζουν. Καταστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης Συνήθως διακρίνονται δύο καταστάσεις ύπαρξης: η εγρήγορση και ο ύπνος. Θα ορίσουμε μια τρίτη κατάσταση: την επίγνωση. Σε αυτή την κατάσταση το άτομο γνωρίζει ακριβώς τι κάνει ενώ είναι ξύπνιο, όπως μερικές φορές γνωρίζουμε όταν είμαστε ξύπνιοι τι ονειρευτήκαμε ενώ κοιμόμασταν. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος μπορεί να συνειδητοποιήσει στα σαράντα του ότι το ένα του πόδι είναι κοντύτερο από το άλλο, μόνο αφού έχει υποφέρει από πόνους στην πλάτη, έχει κάνει ακτινογραφίες και το πρόβλημα έχει διαγνωστεί από γιατρό. Κάτι τέτοιο είναι δυνατό επειδή η κατάσταση εγρήγορσης ίσως μοιάζει περισσότερο με τον ύπνο παρά με τη επίγνωση. Ο ύπνος θεωρείται μια βολική κατάσταση για να δουλέψεις τη βελτίωση. Ο Coué χρησιμοποίησε τη στιγμή που κάποιος μόλις αποκοιμιέται αλλά και τον ύπνο για την υποβολή. Στην ύπνωση το υποκείμενο τίθεται σε κατάσταση μερικού ή βαθύ ύπνου, προκειμένου να γίνει πιο δεκτικό στην υποβολή. Σε ορισµένες µεθόδους ο ύπνος χρησιµοποιείται για τη διδασκαλία των µαθηµατικών ή των γλωσσών καθώς και για την υποβολή. Η κατάσταση εγρήγορσης φαίνεται να είναι μια καλή κατάσταση για την εκμάθηση διαδικασιών που περιλαμβάνουν επανάληψη και εξήγηση, αλλά όχι υποβολή. Οι συνήθειες που αποκτώνται στην κατάσταση εγρήγορσης είναι δύσκολο να αλλάξουν, αλλά αποτελούν μικρό εμπόδιο για την κατανόηση νέας ύλης. Τα συστατικά της κατάστασης εγρήγορσης Τέσσερις συνιστώσες συνθέτουν την κατάσταση εγρήγορσης: αίσθηση, συναίσθημα, σκέψη και κίνηση. Κάθε ένα από αυτά χρησιμεύει ως βάση για μια ολόκληρη σειρά μεθόδων διόρθωσης. Στην αίσθηση περιλαμβάνουμε, εκτός από τις πέντε οικείες αισθήσεις, και την κινητική αίσθηση, η οποία περιλαμβάνει τον πόνο, τον προσανατολισμό στο χώρο, την πάροδο του χρόνου και τον ρυθμό. Στο αίσθημα περιλαμβάνουμε -εκτός από τα γνωστά συναισθήματα της χαράς, της θλίψης, θυμού κ.ο.κ. - τον αυτοσεβασμό, την κατωτερότητα, την υπερευαισθησία και άλλα συνειδητά και ασυνείδητα συναισθήματα που χρωματίζουν τη ζωή μας. Η σκέψη περιλαμβάνει όλες τις λειτουργίες της διάνοιας, όπως τις αντιθέσεις του δεξιού και του αριστερού, του καλού και του κακού, του σωστού και του λάθους, την κατανόηση, τη γνώση που καταλαβαίνει κανείς, την ταξινόμηση των πραγμάτων, την αναγνώριση κανόνων, τη φαντασία, τη γνώση όσων αισθάνεται και συναισθάνεται, τη μνήμη όλων των παραπάνω κ.α. Η κίνηση περιλαμβάνει όλες τις χρονικές και χωρικές αλλαγές στην κατάσταση και τις διαφορετικές διαμορφώσεις του σώματος και των μερών του, όπως η αναπνοή, το φαγητό, η ομιλία, η κυκλοφορία του αίματος και η πέψη. Είναι μια αφαίρεση το να μιλάμε για ξεχωριστά συστατικά Ο αποκλεισμός οποιουδήποτε από τα τέσσερα συστατικά δικαιολογείται μόνο στον λόγο- στην πραγματικότητα, δεν περνάει στιγμή στην κατάσταση της εγρήγορσης κατά την οποία να μην χρησιμοποιούνται μαζί όλες οι ικανότητες του ανθρώπου. Είναι αδύνατο, για παράδειγμα, να ανακαλέσετε ένα γεγονός, ένα πρόσωπο ή ένα τοπίο χωρίς να χρησιμοποιήσετε τουλάχιστον μία από τις αισθήσεις - την όραση, την ακοή ή τη γεύση - για να ανακαλέσετε τη μνήμη μαζί με την αυτοεικόνα σας εκείνη τη στιγμή, όπως η θέση σας, η ηλικία σας, η εμφάνιση, τη δράση, τα ευχάριστα ή δυσάρεστα συναισθήματα. Από αυτή την αλληλεπίδραση προκύπτει ότι η λεπτομερής προσοχή σε οποιοδήποτε από αυτά τα στοιχεία θα επηρεάσει τα υπόλοιπα, άρα ολόκληρο το άτομο. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει πρακτικός τρόπος διόρθωσης ενός ατόμου παρά μόνο με σταδιακή βελτίωση, εναλλασσόμενα στο σύνολο και στα μέρη του. Οι διαφορές στα συστήματα φαίνονται μεγαλύτερες στη θεωρία παρά στην πράξη Οι πραγματικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων συστημάτων διόρθωσης δεν έγκεινται τόσο στο τι κάνουν όσο στο τι λένε ότι κάνουν. Ρητά ή σιωπηρά, τα περισσότερα συστήματα βασίζονται στην υπόθεση ότι ο άνθρωπος έχει έμφυτες τάσεις που μπορούν να αλλάξουν - δηλαδή να κατασταλούν, να ελεγχθούν ή να ανασταλούν. Όλα τα συστήματα που υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος έχει έναν σταθερό χαρακτήρα θεωρούν κάθε μια από τις ιδιότητες και τα χαρίσματά του σαν τούβλα σε ένα κτίριο, το ένα ή κάποιο άλλο τούβλο μπορεί να λείπει ή να είναι ελαττωματικό σε κάποιο κτίριο. Αυτά τα συστήματα απαιτούν πολυετή προσπάθεια από το άτομο που επιθυμεί να βοηθήσει τον εαυτό του. Ορισμένα από αυτά απαιτούν ακόμη και να αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του σε αυτά. Βελτίωση των διαδικασιών, αντί των ιδιοτήτων Αυτή η στατική προσέγγιση μετατρέπει τη διόρθωση σε μια χρονοβόρα και περίπλοκη διαδικασία. Πιστεύω ότι βασίζεται σε λανθασμένες παραδοχές, διότι είναι αδύνατο να επιδιορθωθούν τα ελαττωματικά τούβλα στη δομή του ανθρώπου ή να αντικατασταθούν εκείνα που λείπουν. Η ζωή του ανθρώπου είναι μια συνεχής διαδικασία και η βελτίωση απαιτείται στην ποιότητα της διαδικασίας, όχι στις ιδιότητες ή στη διάθεσή του. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν αυτή τη διαδικασία και πρέπει να συνδυαστούν για να την κάνουν ρευστή και αυτορρυθμιζόμενη. Όσο πιο ξεκάθαρα κατανοηθούν οι βασικές αρχές της διαδικασίας, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα επιτεύγματα. Χρησιμοποιώντας τα σφάλματα για τη βελτίωση Όπως σε κάθε περίπλοκη διαδικασία οι αποκλίσεις χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στη διόρθωση της εξέλιξής της, έτσι και στη διόρθωση του ανθρώπου τα σφάλματα και οι αποκλίσεις δεν πρέπει να καταπιέζονται, να παραβλέπονται ή να ξεπερνιούνται με τη βία με οποιονδήποτε τρόπο, αλλά να χρησιμοποιούνται για να κατευθύνουν τη διόρθωσή του. Η διόρθωση των κινήσεων είναι το καλύτερο μέσο αυτοβελτίωσης Έχει παρατηρηθεί ότι οποιοδήποτε από τα τέσσερα συστατικά της κατάστασης εγρήγορσης επηρεάζει και τα υπόλοιπα. Η επιλογή της κίνησης ως το κύριο μέσο βελτίωσης του εαυτού βασίζεται στην ακόλουθη συλλογιστική: 1. Το νευρικό σύστημα ασχολείται κυρίως με την κίνηση Η κίνηση απασχολεί το νευρικό σύστημα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο διότι δεν μπορούμε να αισθανθούμε, να νιώσουμε ή να σκεφτούμε χωρίς μια πολύπλευρη και περίτεχνη σειρά ενεργειών που ξεκινούν από τον εγκέφαλο για να διατηρηθεί το σώμα ενάντια στην έλξη της βαρύτητας- πρέπει ταυτόχρονα να γνωρίζουμε πού βρισκόμαστε και σε ποια θέση. Για να γνωρίζουμε τη θέση μας μέσα στο πεδίο της βαρύτητας σε σχέση με άλλα σώματα ή για να αλλάξουμε τη θέση μας, πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις αισθήσεις μας, το συναίσθημά μας και τη δύναμη της σκέψης μας. Η ενεργή συμμετοχή ολόκληρου του νευρικού συστήματος στην κατάσταση εγρήγορσης αποτελεί μέρος κάθε μεθόδου αυτοβελτίωσης, ακόμη και σε εκείνες που ισχυρίζονται ότι ασχολούνται μόνο με ένα από τα τέσσερα συστατικά της. 2. Είναι ευκολότερο να διακρίνουμε την ποιότητα της κίνησης Γνωρίζουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια και βεβαιότητα την οργάνωση του σώματος ενάντια στην έλξη της βαρύτητας απ' ό,τι για τις άλλες συνιστώσες. Γνωρίζουμε πολύ περισσότερα για την κίνηση από ό,τι για τον θυμό, την αγάπη, τον φθόνο ή ακόμη και τη σκέψη. Είναι σχετικά πιο εύκολο να μάθουμε να αναγνωρίζουμε την ποιότητα μιας κίνησης από ότι την ποιότητα των άλλων παραγόντων. 3. Έχουμε μια πιο πλούσια εμπειρία της κίνησης Έχουμε μεγαλύτερη εμπειρία της κίνησης και περισσότερη ικανότητα για αυτήν, από ότι για το συναίσθημα και τη σκέψη. Πολλοί άνθρωποι δεν κάνουν διάκριση μεταξύ υπερδιέγερσης και ευαισθησίας και θεωρούν την ιδιαίτερα ανεπτυγμένη ευαισθησία ως αδυναμία- καταπιέζουν τυχόν ενοχλητικά συναισθήματα και αποφεύγουν καταστάσεις που θα μπορούσαν να τα προκαλέσουν. Με παρόμοιο τρόπο η σκέψη επίσης περιορίζεται ή διακόπτεται. Η ελευθερία της σκέψης ίσως θεωρείται περιφρόνηση των αποδεκτών νόμων συμπεριφοράς, όχι μόνο στη θρησκεία, αλλά και σε θέματα που αφορούν την εθνική ένταξη, την οικονομία, την ηθική, το σεξ, την τέχνη, την πολιτική, ακόμη και την επιστήμη. 4. Η ικανότητα μετακίνησης είναι σημαντική για την αυτοεκτίμηση Η σωματική διάπλαση ενός ατόμου και η ικανότητά του να κινείται είναι πιθανώς πιο σημαντικές για την αυτοεκτίμησή του από οτιδήποτε άλλο. Αρκεί να παρακολουθήσουμε ένα παιδί που έχει βρει κάποια ατέλεια στο στόμα του ή κάτι άλλο στην εμφάνισή του που φαίνεται να το κάνει να διαφέρει από τα άλλα παιδιά για να πειστούμε ότι αυτή η ατέλεια θα επηρεάσει σημαντικά τη συμπεριφορά του. Αν, για παράδειγμα, η σπονδυλική στήλη δεν έχει αναπτυχθεί κανονικά, θα έχει δυσκολία με κινήσεις που απαιτούν έντονη αίσθηση της ισορροπίας. Θα σκοντάφτει εύκολα και θα χρειάζεται συνεχή και συνειδητή προσπάθεια για να πετύχει αυτό που τα άλλα παιδιά κάνουν με φυσικό τρόπο. Κι αν έχει αναπτυχθεί διαφορετικά από τα άλλα παιδιά- ανακαλύπτει ότι πρέπει να σκέφτεται και να προετοιμάζεται εκ των προτέρων- δεν μπορεί να βασίζεται στις αυθόρμητες αντιδράσεις του. Έτσι, οι δυσκολίες στη μετακίνηση υπονομεύουν και διαστρεβλώνουν την αυτοεκτίμησή του και το αναγκάζουν σε συμπεριφορές που παρεμποδίζουν την εξέλιξή του προς την κατεύθυνση των φυσικών του κλίσεων. 5. Κάθε μυϊκή δραστηριότητα είναι κίνηση Κάθε δράση έχει ως αφετηρία τη μυϊκή δραστηριότητα. Η όραση, η ομιλία, ακόμη και η ακοή απαιτούν μυϊκή δράση. (Στην ακοή, ο μυς ρυθμίζει την τάση του τυμπάνου ανάλογα με την ένταση του ήχου που αντιλαμβάνεται). Ο μηχανικός συντονισμός και η χρονική και χωρική ακρίβεια δεν είναι μόνο σημαντικά σε κάθε κίνηση, αλλά είναι επίσης σημαντική και η έντασή τους. Η μόνιμη χαλάρωση των μυών κάνει τη δράση αργή και αδύναμη ενώ η μόνιμη υπερβολική ένταση προκαλεί σπασμωδικές και γωνιώδεις κινήσεις- και οι δύο φανερώνουν τις καταστάσεις του νου και συνδέονται με το κίνητρο των ενεργειών. Έτσι, σε ψυχικά ασθενείς, σε νευρικά άτομα και σε άτομα με ασταθή αυτοεικόνα, είναι δυνατόν να διακρίνουμε διαταραχές του μυϊκού τόνου ανάλογα με την ανεπάρκεια. Ταυτόχρονα, άλλα χαρακτηριστικά της δράσης, όπως ο ρυθμός και η προσαρμογή στο χώρο και στο χρόνο, μπορεί να είναι πιο ικανοποιητικά. Μπορεί να διακρίνει κανείς προβλήματα στη ρύθμιση της έντασης στις κινήσεις και στην έκφραση του προσώπου ενός ατόμου στο δρόμο, ακόμη και ένας ανειδίκευτος παρατηρητής που δεν γνωρίζει ακριβώς τι φταίει. 6. Οι κινήσεις αντανακλούν την κατάσταση του νευρικού συστήματος Οι μύες συστέλλονται ως αποτέλεσμα μιας ατελείωτης σειράς παλμών από το νευρικό σύστημα- για τον λόγο αυτό, το σχήμα της μυϊκής οργάνωσης της όρθιας στάσης, η έκφραση του προσώπου και η φωνή αντανακλούν την κατάσταση του νευρικού συστήματος. Προφανώς, ούτε η θέση, ούτε η πίεση, ούτε η φωνή μπορούν να αλλάξουν χωρίς μια κάποια αλλαγή στο νευρικό σύστημα που κινητοποιεί τις εξωτερικές και ορατές αλλαγές. Έτσι, όταν αναφερόμαστε στη μυϊκή κίνηση, εννοούμε στην πραγματικότητα τα ερεθίσματα του νευρικού συστήματος που ενεργοποιούν τους μύες, οι οποίοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς ερεθίσματα που τους κατευθύνουν. Αν και ο καρδιακός μυς του εμβρύου αρχίζει να συστέλλεται πριν ακόμη αναπτυχθούν τα νεύρα που θα τον ελέγχουν, δεν λειτουργεί με τον τρόπο που μας είναι οικείος μέχρι το δικό του νευρικό σύστημα να μπορέσει να ρυθμίσει τη δράση του. Από αυτό μπορούμε να εξάγουμε ένα συμπέρασμα που εκ πρώτης όψεως φαίνεται παράδοξο: η βελτίωση της δράσης και της κίνησης θα εμφανιστεί μόνο αφού προηγηθεί μια αλλαγή στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Δηλαδή, μια βελτίωση στη δράση του σώματος αντανακλά την αλλαγή στον κεντρικό έλεγχο. Η αλλαγή στον κεντρικό έλεγχο είναι μια αλλαγή στο νευρικό σύστημα. Ως εκ τούτου, οι αλλαγές είναι αόρατες στο μάτι, ενώ η εξωτερική τους έκφραση θεωρείται από κάποιους ως καθαρά διανοητική, ενώ από άλλους ως καθαρά σωματική. 7. Η κίνηση είναι η βάση της επίγνωσης Τα περισσότερα από αυτά που συμβαίνουν μέσα μας παραμένουν αμβλυμένα και κρυμμένα σε εμάς μέχρι να φτάσουν στους μύες. Γνωρίζουμε τι συμβαίνει μέσα μας μόλις οι μύες του προσώπου, της καρδιάς ή του αναπνευστικού μας μηχανισμού οργανωθούν σε μοτίβα, γνωστά σε εμάς ως φόβος, άγχος, γέλιο ή οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα. Παρόλο που απαιτείται μόνο ένας πολύ μικρός χρόνος για να οργανωθεί η μυϊκή έκφραση στην εσωτερική αντίδραση ή συναίσθημα, όλοι γνωρίζουμε ότι είναι δυνατόν να ελέγξουμε το δικό μας γέλιο πριν γίνει αντιληπτό στους άλλους. Παρομοίως, μπορούμε να αποτρέψουμε τον εαυτό μας από το να δώσει ορατή έκφραση στο φόβο και σε άλλα συναισθήματα. Δεν αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα μέχρι να αντιληφθούμε τις αλλαγές που έχουν λάβει χώρα στη στάση, τη σταθερότητα και τη συμπεριφορά μας, γιατί αυτές οι αλλαγές γίνονται πιο εύκολα αισθητές από εκείνες που έχουν συμβεί στους μύες. Είμαστε σε θέση να αποτρέψουμε την πλήρη μυϊκή έκφραση επειδή οι διεργασίες στο τμήμα του εγκεφάλου που ασχολείται με λειτουργίες που αφορούν μόνο τον άνθρωπο είναι πολύ πιο αργές από τις διεργασίες σε εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου που ασχολούνται με ό,τι είναι κοινό για τον άνθρωπο και τα ζώα. Είναι η ίδια η βραδύτητα αυτών των διεργασιών που μας επιτρέπει να κρίνουμε και να αποφασίζουμε αν πρέπει να δράσουμε ή όχι. Ολόκληρο το σύστημα ρυθμίζεται έτσι ώστε οι μύες να είναι διατεταγμένοι και έτοιμοι είτε να εκτελέσουν την πράξη είτε να την εμποδίσουν. Μόλις αντιληφθούμε τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την οργάνωση μιας έκφρασης, μπορούμε περιστασιακά να διακρίνουμε το ερέθισμα που τα πυροδότησε όλα. Με άλλα λόγια, αναγνωρίζουμε το ερέθισμα για μια ενέργεια ή την αιτία για μια αντίδραση, όταν αποκτήσουμε επαρκή επίγνωση της οργάνωσης των μυών του σώματος για τη συγκεκριμένη ενέργεια. Μερικές φορές μπορεί να έχουμε επίγνωση ότι κάτι συμβαίνει μέσα μας χωρίς να είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τι ακριβώς είναι. Στην περίπτωση αυτή λαμβάνει χώρα ένα νέο μοτίβο οργάνωσης και δεν ξέρουμε ακόμη πώς να το ερμηνεύσουμε. Όταν θα έχει συμβεί αρκετές φορές, θα γίνει οικείο- θα αναγνωρίσουμε την αιτία του και θα αισθανθούμε τα πρώτα σημάδια της διαδικασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις η εμπειρία θα πρέπει να επαναληφθεί πολλές φορές προτού αναγνωριστεί. Τελικά, έχουμε επίγνωση των περισσότερων από όσα συμβαίνουν μέσα μας κυρίως μέσω των μυών. Ένα μικρότερο μέρος αυτών των πληροφοριών φτάνει σε εμάς μέσω του δέρματος που περιβάλλει ολόκληρο το σώμα, των μεμβρανών που επενδύουν τον πεπτικό σωλήνα και των μεμβρανών που περικλείουν τα αναπνευστικά όργανα και εκείνες των εσωτερικών επιφανειών του στόματος, της μύτης και του πρωκτού. 8. Η αναπνοή είναι κίνηση Η αναπνοή μας αντανακλά κάθε συναισθηματική ή σωματική προσπάθεια και κάθε διαταραχή. Οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, για παράδειγμα, προκαλούν ένα ιδιαίτερο είδος αναπνοής που χρησιμεύει στη διάγνωση αυτής της νόσου. Κάθε ισχυρό ξαφνικό ερέθισμα προκαλεί διακοπή της αναπνοής. Όλοι γνωρίζουν από τη δική του εμπειρία πόσο στενά συνδεδεμένη είναι η αναπνοή με κάθε μεταβολή του συναισθήματος ή την προσδοκία ενός ισχυρού συναισθήματος. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας βρίσκουμε συστήματα και κανόνες σχεδιασμένους να προκαλούν κάποιο ηρεμιστικό αποτέλεσμα μέσω της βελτίωσης της αναπνοής. Ο ανθρώπινος σκελετός είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε είναι σχεδόν αδύνατο να οργανωθεί σωστά η αναπνοή χωρίς να τοποθετηθεί ικανοποιητικά ο σκελετός σε σχέση με τη βαρύτητα επίσης. Η αναδιοργάνωση της αναπνοής από μόνη της πετυχαίνει μόνο στο βαθμό που πετυχαίνουμε έμμεσα τη βελτίωση της οργάνωσης των σκελετικών μυών για καλύτερη στάση και καλύτερη κίνηση. 9. Οι αρθώσεις της συνήθειας Τέλος, υπάρχει ένας ακόμη λόγος για τον οποίο πρέπει να επιλέξουμε το σύστημα κίνησης και δράσης ως σημείο εστίασης για τη βελτίωση του ανθρώπου. Κάθε συμπεριφορά είναι ένα σύμπλεγμα κινητοποιημένων μυών, αισθήσεων, συναισθημάτων και σκέψεων. Θεωρητικά το καθένα από τα συστατικά της δράσης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως σημείο εστίασης, αλλά οι μύες παίζουν τόσο μεγάλο ρόλο στις εναλλακτικές λύσεις όπου αν τους παραλείψουμε από τα μοτίβα στον κινητικό φλοιό, τα υπόλοιπα συστατικά του μοτίβου θα αποσυντεθούν. Ο κινητικός φλοιός του εγκεφάλου, όπου και δημιουργούνται τα πρότυπα που ενεργοποιούν τους μύες, βρίσκεται μόνο μερικά χιλιοστά πάνω από τα στρώματα του εγκεφάλου που ασχολούνται με τις διαδικασίες συσχέτισης. Όλα τα συναισθήματα και οι αισθήσεις που έχει βιώσει ο άνθρωπος συνδέονταν κάποτε με τις διαδικασίες του συνειρμού. Το νευρικό σύστημα έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: Δεν μπορούμε να εκτελέσουμε ταυτόχρονα μια ενέργεια και το αντίθετό της. Κάθε φορά ολόκληρο το σύστημα επιτυγχάνει ένα είδος γενικής ένταξης που το σώμα θα εκφράσει εκείνη τη στιγμή. Η θέση, η αίσθηση, το συναίσθημα, η σκέψη, καθώς και οι χημικές και ορμονικές διεργασίες, συνδυάζονται για να σχηματίσουν ένα σύνολο που δεν μπορεί να διαχωριστεί στα διάφορα μέρη του. Αυτό το σύνολο μπορεί να είναι εξαιρετικά πολύπλοκο και περίπλοκο, αλλά είναι το ολοκληρωμένο σύνολο του συστήματος εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Μέσα σε κάθε τέτοια ολοκλήρωση έχουμε επίγνωση μόνο εκείνων των στοιχείων που αφορούν τους μύες και το περίβλημα. Είδαμε ήδη ότι οι μύες παίζουν τον κύριο ρόλο στην επίγνωση. Δεν είναι δυνατόν να συμβεί αλλαγή στο μυϊκό σύστημα χωρίς κάποια προηγούμενη αντίστοιχη αλλαγή στον κινητικό φλοιό. Αν καταφέρουμε με κάποιο τρόπο να επιφέρουμε μια αλλαγή στον κινητικό φλοιό και μέσω αυτού μια αλλαγή στον συντονισμό ή στα ίδια τα μοτίβα, η βάση της επίγνωσης σε κάθε στοιχειώδη ολοκλήρωση θα διαλυθεί. Λόγω της στενής γειτνίασης με τον κινητικό φλοιό των εγκεφαλικών δομών που ασχολούνται με τη σκέψη και το συναίσθημα και της τάσης των διεργασιών στον εγκεφαλικό ιστό να διαχέονται και να εξαπλώνονται στους γειτονικούς ιστούς, μια δραστική αλλαγή στον κινητικό φλοιό θα έχει παράλληλες επιπτώσεις στη σκέψη και το συναίσθημα. Μια θεμελιώδης αλλαγή της κινητικής βάσης μέσα σε οποιοδήποτε μεμονωμένο πρότυπο ολοκλήρωσης θα διαλύσει τη συνοχή του συνόλου και έτσι θα αφήσει τη σκέψη και το συναίσθημα χωρίς άγκυρα στα μοτίβα της καθιερωμένης τους ρουτίνας. Στην κατάσταση αυτή είναι πολύ πιο εύκολο να επιφέρουμε αλλαγές στη σκέψη και το συναίσθημα, διότι το μυϊκό τμήμα μέσω του οποίου η σκέψη και το συναίσθημα φτάνουν στην επίγνωσή μας έχει αλλάξει και δεν εκφράζει πλέον τα πρότυπα που μας ήταν προηγουμένως οικεία. Η συνήθεια έχει χάσει το κύριο στήριγμά της, αυτό των μυών και έχει γίνει πιο δεκτική στην αλλαγή. 'η προσοχή είναι η πιο σπάνια και αγνή μορφή της γενναιοδωρίας' Simone Weil και τότε γιατί δεν δίνουμε λίγη στον εαυτό μας? Στα ομαδικά μαθήματα Feldenkrais
- Καθοδήγησε την προσοχή σου ώστε να αισθανθείς πώς κάνεις την κίνηση που κάνεις. Χρησιμοποίησε την συνειδητότητα ως εργαλείο για την εξέλιξη σου. - Η κίνηση της προσοχής σου είναι εξίσου σημαντική με την ίδια την κίνηση που κάνεις. - Κάνε λιγότερο, πιο αργά, με λιγότερη προσπάθεια. Όταν κάνεις την κίνηση στο μάξιμουμ εύρος που διαθέτεις, χρησιμοποιείς το σώμα σου όπως ήδη γνωρίζεις, όπως έχεις συνηθίσει. Κάνε λιγότερο, στο ασφαλές πεδίο κίνησης, η εξερεύνηση σου να κινείται ελεύθερα έτσι ώστε να ανακαλύπτεις νέες επιλογές κίνησης. - Συνήθως οι πράξεις μας είναι ανάλογες με την αυτοεικόνα μας. Αλλαγή στην αυτοεικόνα μας = αλλαγή στις δυνατότητες και ικανότητες μας για δράση. - Ο ορισμός της τρέλας είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα και να περιμένεις διαφορετικά αποτελέσματα. Μάθε νέους τρόπους να κάνεις ό,τι κάνεις, για να έχεις ελευθερία επιλογής και να καλλιεργείς την ελευθερία σου. - Εκπαίδευσε τον εαυτό σου να ακούει προσεκτικά τον εαυτό σου. Δοκίμασε να κινηθείς πιο αργά, αναζητώντας τις λεπτομέρειες στην κάθε κίνηση. - Παρατήρησε και νιώσε τις διαστάσεις σου πώς αισθάνεσαι: το βάρος και το μήκος του σώματος σου? την έναρξη της κίνησης, την αναπνοή καθώς κινείσαι, την απόσταση μεταξύ διαφορετικών μελών του σώματος- κάτι πολύ συγκεκριμένο και κατανοητό. - Δοκίμασε διαφορετική ταχύτητα και εύρος κίνησης γιατί έτσι ακονίζεις την ευαισθησία του νευρικού σου συστήματος σου να αντιλαμβάνεται και να διακρίνει διαφορές. - Οι παραλλαγές συντηρούν την περιέργεια που είναι απαραίτητη για τη μάθηση. Τροποποίησε τις κινήσεις σου, κάνε παραλλαγές, άλλαξε το μέρος του σώματος που ξεκινάει την κίνηση, άλλαξε θέσεις σώματος και θέσεις σε σχέση με τη βαρύτητα. - Η δημιουργικότητα εξαρτάται άμεσα από την ικανότητα σου να βρίσκεσαι σε άγνωστα εδάφη. Στο Feldenkrais δεν ξέρεις την τελική κίνηση, δεν δείχνει κάτι ο δάσκαλος, και περνάς χρόνο σε αχαρτογράφητες περιοχές. Έτσι αναπτύσσεις μια αίσθηση του εαυτού βάση των εσωτερικών σου κριτηρίων και αυτό είναι πολύτιμο για την εξέλιξη σου. - Στα μαθήματα Feldenkrais, μαθαίνουμε να μαθαίνουμε. Αυτή τη μάθηση την παίρνουμε μαζί μας σε ό,τι θέλουμε, εφαρμόζεται σε όλους του τομείς της ζωής μας. Στο πρώτο μου μάθημα Feldenkrais, ξαπλώσαμε ανάσκελα με κλειστά μάτια και κινήσαμε τους βολβούς των ματιών μας από αριστερά προς τα δεξιά και πάλι πίσω. Κυλήσαμε το κεφάλι μας από τη μια πλευρά προς την άλλη καθώς τα μάτια μας ακολουθούσαν την κίνηση. Στη συνέχεια αλλάξαμε, κινώντας τα μάτια μας προς την αντίθετη κατεύθυνση από το κεφάλι μας.
Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν μια απλή ακολουθία. Είναι απατηλά προκλητική. Και συνεχίστηκε για μια ώρα, με παραλλαγές καθιστοί, με τα μάτια εναλλάξ ανοιχτά και κλειστά. Σαν μια προπόνηση του εγκεφάλου που περιλάμβανε το να παρακολουθούμε τους αντίχειρές μας καθώς τα λυγισμένα χέρια μας μετακινούνταν στο ύψος των ματιών από αριστερά προς τα δεξιά και πάλι πίσω. Αυτή η γυμναστική των ματιών υποτίθεται ότι θα με ανακούφιζε από τον πόνο στην πλάτη που με ταλαιπωρούσε χρόνια. Το αργό και διακριτικό ήταν πιο δύσκολο απ' ό,τι νόμιζα. Τα μάτια μου κουράστηκαν. Πώς έπρεπε όλη αυτή η αναταραχή κάτω από τα βλέφαρά μου να σταματήσει το δεξί μου ισχίο από την έξτρα περιστροφή όταν περπατάω και να ξεπαγώσει τον αριστερό μου ώμο και τον αυχένα μου; Είχα δοκιμάσει τη μέθοδο Feldenkrais μετά από προτροπή άλλων. O φίλος μου ο Jon μου είπε ότι είχε μειώσει τον πόνο στη μέση του. Μέχρι εκείνη τη στιγμή πάρα πολλοί χειροπρακτικοί, οστεοπαθητικοί, μαθήματα γιόγκα, γυμναστές, βελονιστές και ιβουπροφαίνη μέσα στα 30 χρόνια πόνου στην μέση, μου είχαν δώσει μόνο προσωρινή ανακούφιση στην καλύτερη περίπτωση ή μερικές φορές περισσότερο πόνο. Το Feldenkrais ακουγόταν υπερβολικά ανίσχυρο, με τις αργές και λεπτές κινήσεις του που υποτίθεται ότι θα επανεκπαίδευαν τον τρόπο με τον οποίο περπατούσα, καθόμουν ή κρατούσα τον εαυτό μου καθώς πληκτρολογούσα στον υπολογιστή μου. Είχα πείσει τον εαυτό μου ότι η διάγνωσή μου - οστεοαρθρίτιδα στον αυχένα μου, μια ήπια σκολίωση στο κάτω μέρος της πλάτης μου και μια γενετική ιδιαιτερότητα που κληρονόμησα από τον πατέρα μου (του οποίου η έντονα κυρτή σπονδυλική στήλη τον οδήγησε σε μια ζωή γεμάτη πόνο) δεν θα θεραπευόταν με άλλη μία προσέγγιση. Τελικά, είπα να το προσπαθήσω. Στο τέλος αυτού του πρώτου μαθήματος Feldenkrais, έμεινα έκπληκτη: Ένιωθα λίγο διαφορετική, πιο ανάλαφρη. Μπορούσα να στρίψω το λαιμό μου λίγο περισσότερο προς τα αριστερά. Ο δεξιός μου γοφός κινούνταν πιο ελεύθερα. Ωστόσο, αυτό δεν έβγαζε κανένα νόημα καθώς το μάθημα δεν περιελάμβανε καμία διάταση ισχίου. Όλες αυτές οι κινήσεις των ματιών, με τα βλέφαρά μου ανοιχτά και κλειστά, είχαν απελευθερώσει με κάποιο τρόπο το σώμα μου. Και αυτό, όπως αποδεικνύεται, ήταν το ζητούμενο. Οι κινήσεις των ματιών παίζουν ζωτικό ρόλο στο συντονισμό του σώματος, ιδιαίτερα στον τρόπο με τον οποίο συστέλλονται οι μύες του αυχένα. Όπως γράφει ο Moshe Feldenkrais (1904-1984), ο ρωσικής καταγωγής φυσικός, μηχανικός και δάσκαλος του τζούντο που ανέπτυξε την τεχνική για να αντιμετωπίσει τον δικό του πόνο από έναν εξουθενωτικό τραυματισμό στο γόνατο, στο βιβλίο του "Awareness Through Movement", "Τα μάτια δεν είναι μόνο για να βλέπουν". Όπως η κίνηση των ώμων, των αστραγάλων, της λεκάνης ή των άκρων με συγκεκριμένους τρόπους, έτσι και η άσκηση των ματιών μπορεί να βελτιώσει την οργάνωση ολόκληρου του κορμού, γράφει. Όταν κινούνμαστε με τρόπους που δεν είναι συνηθισμένοι μας κάνουν να αντιλαμβάνεστε πώς ανταποκρίνονται άλλα μέρη του σώματός μας. Πολύ πριν η σύνδεση νου-σώματος γίνει μια δημοφιλής ιδέα για την υγεία, ο Feldenkrais μας πρότεινε τη δυνατότητα της τεχνικής του για να μας οδηγήσει μακριά από κακές σωματικές συνήθειες που προκαλούν ένταση και πόνο και να αποκαταστήσει την ικανότητα του σώματος για αποτελεσματική, ευέλικτη, συντονισμένη κίνηση. Ο εγκέφαλος, υποστήριξε, μπορεί να επανεκπαιδευτεί ώστε να αναδιοργανώσει τον τρόπο με τον οποίο κινούμε το σώμα μας, εξαλείφοντας τα περιττά και επιβλαβή πρότυπα. Για παράδειγμα, το Feldenkrais περιλαμβάνει αργές, μερικές φορές μικροσκοπικές κινήσεις των ώμων, του αυχένα, των γοφών, των ποδιών και των πλευρών. Αυτές οι κινήσεις μας βοηθούν να αντιληφθούμε τι αισθανόμαστε καλά και τι προκαλεί πόνο και ωθούν τον εγκέφαλο να δώσει στο σώμα μας νέα ανατροφοδότηση, οδηγώντας σε καλύτερο καταμερισμό της εργασίας μεταξύ των μυών μας. Τα περισσότερα από 1.000 μαθήματα που δημιούργησε ο Feldenkrais περιλαμβάνουν κινήσεις όπως το να σηκώνεσαι από καθιστή θέση χωρίς να ασκείς μεγάλη πίεση στα γόνατά σου- με το να κάθεσαι και στη συνέχεια να περιστρέφεις το πάνω μέρος του σώματος ώστε να μαλακώσει ο θώρακας για να βελτιώσεις τη στάση του σώματός σου- ή το να περπατάς έτσι ώστε να συμμετέχει η λεκάνη σου στο βάδισμα αντί για το κάτω μέρος της πλάτης σου. Αλλά πιο συχνά περιλαμβάνουν το να ξαπλώνεις ανάσκελα και να κινείς τη σπονδυλική σου στήλη και άλλα μέρη του σώματος με ήπιες ακολουθίες. Όπως συμβαίνει με πολλές "εναλλακτικές" και ψυχοσωματικές θεραπείες, δεν υπάρχουν πολλές έρευνες που να αξιολογούν την επίδραση της μεθόδου Feldenkrais. Μια ανάλυση του 2015 στο περιοδικό Journal of Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine ανέφερε ότι η μέθοδος έδειξε "ελπιδοφόρα στοιχεία" για τη βελτίωση της ισορροπίας και την ανακούφιση από τον πόνο, ιδίως για τους ηλικιωμένους. Μια ανασκόπηση του 2004 που εξέτασε κλινικές δοκιμές που αφορούσαν ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, προβλήματα στον αυχένα/ ώμο και χρόνιο πόνο στην πλάτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "τα στοιχεία για [το Feldenkrais] είναι ενθαρρυντικά. Οι γιατροί που ειδικεύονται στην εναλλακτική ιατρική λένε ότι υπάρχει λόγος που το Feldenkrais λειτουργεί για ορισμένους ανθρώπους με πόνο. "Μάθαμε ότι υπάρχει ουσιαστική σύνδεση μεταξύ αυτού που συμβαίνει στη μέση και του κεντρικού νευρικού συστήματος", λέει ο Robert Saper, αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και ερευνητής των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας σε μη φαρμακευτικές προσεγγίσεις για τον χρόνιο πόνο στην πλάτη. "Όταν κάνουμε μια τέτοια πρακτική, μπορούν να συμβούν αλλαγές στον εγκέφαλο που διαμορφώνουν την αντίληψη του πόνου προς μια ευνοϊκή κατεύθυνση". Το Feldenkrais δεν εξάλειψε τις χρόνιες ενοχλήσεις μου στον αυχένα και την πλάτη, αλλά με βοήθησε να τις διαχειριστώ. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημά είναι η αυτοπεποίθηση που μου έδωσε ότι μπορώ να ξεμπερδέψω μόνη μου από μια αναποδιά χωρίς να μετράω τις μέρες μέχρι κάποιος να έρεθει για να ευθυγραμμίσει τους σπονδύλους μου. Έτσι, κάθε Κυριακή πρωί, κάνω Feldenkrais καθώς η δασκάλα μας υπενθυμίζει μάντρα όπως "Αν αισθάνεσαι διαφορές μεταξύ της αριστερής και της δεξιάς σου πλευράς, ήδη συμβαίνουν αλλαγές". Το στούντιό της δασκάλας μου στη Ουάσινγκτον γεμίζει κατά καιρούς με διπλωμάτες, αθλητές και μουσικούς, συνταξιούχους, παιδιά με ειδικές ανάγκες και ενήλικες με νευροκινητικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Πάρκινσον, και ασθενείς εγκεφαλικού επεισοδίου με κινητικά προβλήματα. Όλη αυτή η ελάχιστη προσπάθεια είναι πιο δύσκολη απ' ό,τι φαίνεται - ιδιαίτερα για ανθρώπους σαν εμένα που τείνουν να ανθίζουν μέσα στο άγχος αν και στη συνέχεια καταρρέουν από αυτό. Ο Feldenkrais προσπαθεί να μας επαναφέρει στις συνθήκες που βιώνουν τα μωρά όταν μαθαίνουν να κινούνται. Έχω περάσει ολόκληρα μαθήματα ξαπλωμένη στο πάτωμα κρατώντας το μεγάλο μου δάχτυλο, σηκώνοντας απαλά το κεφάλι και το πόδι μου για να επανασυνδέσω αυτές τις αρχέγονες κινήσεις. Το γιατί εγώ πονάω και άλλοι με πιο στραβή πλάτη δεν πονάνε είναι ακόμα ένα μυστήριο. "Η αναίρεση των μοτίβων συχνά σημαίνει να λες στο σώμα να προσπαθεί να μην προσπαθεί, να κάνει λιγότερα ώστε να μπορείς να νιώθεις περισσότερα", λέει η δασκάλα μου Kresge, που ανακάλυψε το Feldenkrais στα τέλη της δεκαετίας του 1980 για να απελευθερώσει τη φωνή της στο τραγούδι. Εγώ ακόμα αναιρώ τα δικά μου μοτίβα. Εξερεύνησε την ελαστικότητα της κίνησης.
Συχνά όταν κάποιος μαθητής βρίσκει έναν καλά οργανωμένο τρόπο να κινεί πχ. το χέρι του, και αισθάνεται ότι γίνεται πιο εύκολη η κίνηση λέει, «Νιώθω τόσο χαλαρός». Στην πραγματικότητα όμως είναι σε μια κατάσταση κάθε άλλο παρά χαλαρή- είναι μια κατάσταση δραστήρια, δυνατή και στοχευμένη. Ο Feldenkrais είπε ότι οποιαδήποτε πραγματικά αποτελεσματική κίνηση θα γίνει αντιληπτή ως αβίαστη και στη μέθοδό του καλλιέργησε έναν καλά οργανωμένο σκελετό για να διευκολύνει αυτή την ευκολία και αποτελεσματικότητα. Διέκρινε τις «παρασιτικές συσπάσεις» την ένταση δηλαδή που συχνά παρεμποδίζει την κίνηση ή τις συσπάσεις που παράγουν κινητική ενέργεια. Αλλά υπάρχει μια άλλη κρίσιμη μορφή μυϊκής δραστηριότητας που παίζει σημαντικό ρόλο στην κίνηση - η ελαστική ενεργοποίηση. Ένας μυς μπορεί να συστέλλεται για να δημιουργήσει κίνηση, αλλά μπορεί επίσης να τεντωθεί ενώ συστέλλεται, να φορτίζεται ελαστικά - και όταν αυτή η αποθηκευμένη ενέργεια απελευθερώνεται, ο σκελετός κινείται ελαστικά. Σκεφτείτε τη διαφορά μεταξύ ενός αργού τζόκινγκ και ενός σπριντ: στην πρώτη περίπτωση, οι μύες της γάμπας συστέλλονται κυρίως για να σας εκτοξεύουν προς τα εμπρός ενώ στη δεύτερη, φορτώνουν ελαστικά και μετά απελευθερώνονται για να σας ανοίξουν προς τα εμπρός. Biotensegrity- βιοτάση είναι ο ανατομικός όρος για το παραπάνω διαφορά. Την βιοτάση την συναντάμε σε (βιολογικούς) οργανισμούς όταν η δομική ακεραιότητα προέρχεται από την εφελκυστική, και όχι από τη στατική, αντοχή. Ο όρος επινοήθηκε από τον Dr. Steven Levin, έναν ορθοπεδικό χειρουργό που δεν ήταν ικανοποιημένος με το μοντέλο της ανθρώπινης σπονδυλικής στήλης ως μιας «στοίβας από τούβλα». Όταν είδε έργα του γλύπτη Kenneth Snelson, στα οποία οι λεπτές αντηρίδες ήταν διατεταγμένες χωρίς κανένα από τα στηρίγματα να ακουμπούν αλλά συγκρατούνταν μεταξύ τους με σύρματα - ο Levin σκέφτηκε οτι αυτό είναι το μοντέλο για τον άνθρωπο σώμα. Αυτό το σύντομο video δείχνει μερικές από τις συναρπαστικές ιδιότητες τέτοιων δομών. Κι εδώ είναι ενα video για την κίνηση στην λεκάνη. Η διάσταση της βιοτάσης στην ανθρώπινη κίνηση μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί η χαλάρωση μπορεί να είναι τόσο επιζήμια. Η υπερβολική κατάρρευση εμποδίζει την ομοιόμορφη κατανομή των κινητικών δυνάμεων σε ολόκληρο το σύστημα. Το να μπορείς να διακρίνεις ανάμεσα στη χαλάρωση και στην ελαστικότητα είναι σημαντική για την υγιή κίνηση και την απόδοσή σου. The Feldenkrais exercises are ingenious and simple.Yehudi Menuhin, Concert Violinist Το ζωντανό σώμα Η ελληνική λέξη soma σημαίνει «ζωντανό σώμα». Το 1976 ο Thomas Hanna, ένας από τους πρώτους Αμερικανούς μαθητές του Moshe Feldenkrais, το επαναπροσδιόρισε ως «το σώμα που βιώνεται από μέσα» και ανέπτυξε τα Somatics, τη μελέτη του ανθρώπινου όντος όπως βιώνεται από τον εαυτό του από μέσα. Ο όρος πλέον εφαρμόζεται σε διάφορους τομείς που ασχολούνται με την ανθρώπινη κίνηση όπως και τα Piano somatics. Οι μεγάλοι ερμηνευτές δεν παίζουν όπως τους έμαθαν. Ο Alan Fraser δημιούργησε τη μέθοδο Piano Somatics στο Μόντρεαλ, όπου στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο δάσκαλός του, Phil Cohen ίδρυσε το Concordia University Leonardo Project για να μελετήσει εξαιρετικές επιδόσεις στη μουσική, το θέατρο και τον χορό. Ανακάλυψε έναν κοινό παρονομαστή που ενώνει τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες: δεν παίζουν όπως τους έμαθαν. Η τεχνική ενός σπουδαίου ερμηνευτή ξεπερνά τις προσεγγίσεις της τυπικής παιδαγωγικής και μπορεί ακόμη και να τις αντιταχθεί ριζικά. Διαπίστωσε επίσης ότι οι ιδιότητες της εξαιρετικής ερμηνείας και απόδοσης μπορούν να αναλυθούν, να κωδικοποιηθούν και να διδαχθούν. Το έργο ζωής του Phil Cohen ήταν να καλλιεργήσει αυτό το «κάτι περισσότερο» που χρειαζόταν για να φτάσει ο καλλιτέχνης στην υπέρβαση πέρα από την τυπική παιδαγωγική εκπαίδευση που είναι μια απαραίτητη προετοιμασία. Ο υπερβατικός καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το σώμα του διαφορετικά: μια πιο διακριτική και πιο σύνθετη σχέση του με τον φυσικό του εαυτό προωθεί μια βαθύτερη έκφραση της καλλιτεχνικής του ψυχής. Επιστροφή στο σώμα λοιπόν, έτσι όπως και στη Μέθοδο Feldenkrais νευροκινητικής επανεκπαίδευσης, την οποία μελέτησε σε βάθος και ο Fraser. Ο Moshe Feldenkrais λάτρευε τις ριζοσπαστικές ιδέες – αλλά η φαινομενικά περίεργη αντίληψή του ότι «το πιο σίγουρο μονοπάτι προς την ψυχή ήταν μέσα από τον σκελετό» έχει πραγματικά νόημα: η απελευθέρωση του σώματος από την ένταση επιτρέπει στον σκελετό να έρθει σε πιο καθαρή κιναισθητική εστίαση – η αίσθηση του εαυτού βελτιώνεται. Και με βελτιωμένη εργονομία και στήριξη από το σκελετό, ο εγκέφαλος μειώνει τον συνολικό μυϊκό τόνο, διευκολύνοντας την κίνηση – με καλύτερη χρήση του εαυτού και πιο αποτελεσματική κίνηση όταν παίζει πιάνο. Η εφαρμογή της σκέψης της μεθόδου Feldenkrais στην τεχνική του πιάνου είναι μοναδική. Όταν επιστρέφουμε στην έμφυτη δομή και λειτουργία του σώματος, έχουμε πρόσβαση στην καλύτερη από όλες τις σχολές τεχνικής πιάνου - δακτυλική δράση, βάρος χεριού, πίεση, χαλάρωση κλπ. που ενσωματώνει και τελικά αναζωογονεί τις παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας πιάνου. Η ποιότητα της υπέρβασης στην ερμηνεία του πιάνου είναι μια αβίαστη, ελεύθερη τεχνική που επιτρέπει στον πιανίστα να μεταφέρει το νόημα της μουσικής χωρίς να μπαίνει τίποτα ανάμεσα στην πρόθεσή του και σε αυτό που ακούγεται. Μέσα από τη μέθοδο Feldenkrais ο μαθητής βιώνει πώς η ευθυγράμμιση του σκελετού μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη μυϊκή «εργασία». Και μέσα από την κιναισθητική του αντίληψη, το σώμα λειτουργεί πιο ομαλά “σαν να επιπλέεις καθώς σμιλεύεις τον ήχο με ευκολία”. Αποκαλύπτονται συνήθειες που τον περιορίζουν αλλά και τρόποι να απελευθερωθεί από αυτές, γιατί όσο παράδοξο κι αν είναι, νιώθουμε άνετα με ό,τι είναι οικείο και δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε το άγνωστο, αντιστεκόμαστε στην αλλάγή. Επιστροφή στο σώμα λοιπόν. |
Details
'η προσοχή είναι η πιο σπάνια και αγνή μορφή της γενναιοδωρίας'
|