​Αλτσχάιμερ, άνοια και Feldenkrais



Αλτσχάιμερ
 
Η μέθοδος Feldenkrais μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών με Αλτσχάιμερ και να τους δώσει τη δυνατότητα να μάθουν νέες συνήθειες, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Care Quarterly (2006, 7 [4], 278-86). Καθώς εξελίσσεται η νόσος του Αλτσχάιμερ, τα άτομα χάνουν την ικανότητα επικοινωνίας. Οι κινητικές δεξιότητες παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όσο περισσότερο οι ασθενείς μπορούν να παραμείνουν σωματικά ενεργοί, τόσο καλύτερα είναι για τη γενική υγεία τους. Η πρόκληση, είναι ότι καθώς οι λειτουργίες σκέψης εξασθενούν, τα άτομα χάνουν την ευαισθησία τους με θέματα ασφάλειας και έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού. "Δεδομένου ότι η μέθοδος Feldenkrais αλλάζει τις συνήθειες ενός ατόμου, έχει θετικά και διαρκή αποτελέσματα, μέσω της ικανότητας του ατόμου για διαδικαστική μάθηση" λέει η Joyce Ann, Feldenkrais practitioner , η οποία διδάσκει μαθήματα Awareness Through Movement® στο Wealshire Nursing Facility στο Lincolnshire, Illinois. Η διαδικαστική μνήμη, που αναφέρεται επίσης ως "μη δηλωτική μνήμη", είναι η εκμάθηση μέσω δράσεων και περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, συνήθειες και κινητική μάθηση.
 
Μέσα από τη δουλειά της με πολυάριθμους ασθενείς με Αλτσχάιμερ, η Ann ανακάλυψε ότι βελτιώνοντας τη λειτουργία της κίνησης, τους βοήθησε να αναπνέουν καλύτερα, να χαλαρώσουν περισσότερο, να έχουν λιγότερο πόνο, να σταματήσουν να πέφτουν, να μάθουν να στέκονται ανεξάρτητοι. Πιστεύει ότι η μέθοδος Feldenkrais προσφέρει στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ έναν τρόπο να βιώσουν ήπια, ευχάριστη κίνηση και να αισθανθούν θαλπωρή και προσοχή. Και αυτό έχει σημαντική θετική διαφορά στην ποιότητα ζωής τους.
 
Άνοια
 
Η Susan Free στο Τορόντο του Καναδά επισης δουλεύει με ηλικιωμένους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με άνοια και Αλτσχαιμερ. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο Feldenkrais®, ασθενείς με άνοια μπορούν να μάθουν να ασχολούνται πιο ενεργά με το περιβάλλον τους και να κινούνται με περισσότερη ευκολία και σιγουριά. Μπορούν να ανακτήσουν κάποιες απο τις ικανότητες που αναλαμβάνουν οι οικογενειακοί και ιατρικοί φροντιστές. Παράδειγμα η κυρία Α μια γυναίκα ενενήντα οκτώ ετών με άνοια (στάδιο 6e). Η κόρη της κυρίας Α με κάλεσε στο στάδιο όπου ήταν δύσκολο ακόμη και δύο άτομα να την βοηθήσουν από το κάθισμα στην όρθια θέση. «Όταν συναντήθηκα για πρώτη φορά με την κ. Α, καθόταν σε μια καρέκλα με τα χέρια και τα πόδια κράτησε άκαμπτα μπροστά της. Δεν μπορούσε να μείνει σε καθιστή θέση χωρίς στήριξη πλάτης και μόνο με μεγάλη προσπάθεια θα μπορούσε να να κοιτάξει οπουδήποτε εκτός απο ευθεία μπροστά. Όταν την βοηθήσαμε να σηκωθεί να σταθεί, ήταν πολύ φοβισμένη. Έσπρωχνε και αγωνιζόταν, αυξάνοντας το άγχος της και την πιθανότητα να πέσει. Είδα ότι οι δυσκολίες της κυρίας Α προέρχονταν από μια μειωμένη ικανότητα να αισθάνεται τον εαυτό της και το περιβάλλον της. Δεν φαινόταν να γνωρίζει αν τα πόδια της έρχονταν σε επαφή με το πάτωμα, πώς κρατούσε τα άκρα της ή πώς οργανώνει την κίνηση της για να εκπληρώσει τις προθέσεις της. Στα ατομικά μαθήματα με την κυρια Α, χρησιμοποιώντας απαλούς χειρισμούς και απλά μοτίβα κινήσεων την βοήθησα να ξαναβρεί την αίσθηση της, να διαφοροποιήσει και να συντονίσει τις ενέργειές της. Η προσοχή εστιάζεται σε κινήσεις που την βοηθούν να αισθανθεί υποστήριξη, σε οποιαδήποτε θέση, να μετατοπίζει το βάρος της με ασφάλεια, να ενσωματώνει όλο το σώμα δυναμικά και λειτουργικά και να είναι πιο παρούσα στο περιβάλλον της. Να αισθανεί τη διαφορά μεταξύ του να κρατάει και να αφήνει, να κρατάει ένταση στους μυες και να τους χαλαρώνει. Είναι σαν να ‘ξεκολλάνε’ οι αρθρώσεις της έτσι ώστε να μπορεί κινείται και να κινεί περισσότερο τον εαυτό της. Σταδιακά τα μαθήματα περιέλαβαν και πιο περίπλοκες τρισδιάστατες δράσεις.
 
Έχει αναπτύξει δεξιότητες που την βοηθούν να δρά και να ανταποκρίνεται αυθόρμητα και κατάλληλα σε διάφορες καταστάσεις στο περιβάλλον της. Πριν από τα μαθήματα  Feldenkrais μπορούσε να σηκωθεί για να σταθεί με τη βοήθεια δύο ανθρώπων, στη συνέχεια εύκολα με ένα μόνο άτομο. Μετά απο ένα χρόνο, ξέρει πότε τα πόδια της είναι στο πάτωμα και αυθόρμητα ψάχνει για υποστήριξη. Μπορεί να φέρει τον εαυτό της από ξαπλωμένη να καθίσει, κάθεται και στέκεται με ελάχιστη βοήθεια από ένα άτομο.
Μπορεί να καθίσει σε όρθια θέση για πολλή ώρα χωρίς στήριξη στην πλάτη. Μπορεί εύκολα να αισθανθεί και να επιτρέψει την κίνηση στις περισσότερες από τις αρθρώσεις της, και έχει μεγαλύτερο εύρος και ποικιλία στην ανεξάρτητη, ολοκληρωμένη και λειτουργική κίνηση. Καθώς η συνειδητοποίηση της κινήσής της και το ρεπερτόριό της έχουν αυξηθεί, έχει πλέον την ικανότητα να ασχολείται με άλλους ανθρώπους και με το περιβάλλον της. Περπατάει καλά με τον περπατητή της (π) και ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για λεπτομέρειες στο περιβάλλοντος της. Γυρίζει για να χαιρετήσει και να ανταποκριθεί στους άλλους. Μερικές φορές  με πειράζει και μου δίνει μια μικρή σκουντιά με τον αγκώνα της. Παίζουμε παιχνίδια κίνησης. Έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Στην πραγματικότητα, απολαμβάνει σαφώς περισσότερο τη ζωή της.»
 
 
 

​Κάποιοι μαθητές συναντούν την μέθοδο Feldenkrais μεσα απο την θεραπευτικές της ιδιότητες, λόγω δυσκολίας ή πόνου, κάποιοι άλλοι την συναντούν επειδή απλά αγαπούν την κίνηση. Εκτός απο τη βελτίωση που διαπιστώνουν στην στάση του σώματος και στην κίνηση, νιώθουν να αλλάζει κάτι στον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τον κόσμο, με περισσότερη υπομονή και ηρεμία. 
 
Αναζητώντας νέους τρόπους να βελτιώσεις την κίνηση έτσι ώστε να γίνει πιο ευχάριστη, πιο συγχρονισμένη και πιο αρμονική- βυθίζεσαι σε μια προσωπική έρευνα σπαρμένη με ανακαλύψεις. Η μάθηση προσφέρει γνώση αλλά επίσης αυτοπεποίθηση και ψυχραιμία στο πως αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα. Η ίδια η ζωή είναι μια διαδικασία συνεχούς μάθησης και διευρεύνησης- με ολόκληρο τον εαυτό και τις ικανότητές του, όχι μόνο με το μυαλό.
 
Η έρευνα στην μέθοδο Feldenkrais μπορεί να μοιάζει κινητικά εύκολη, χαλαρή σχεδόν παθητική, αλλά δεν είναι τίποτε απο αυτά-κάθε άλλο- είναι μια διαδικασία που χρειάζεται συγκέντρωση και προσπάθεια.  Προσπάθεια να βελτιώσεις τις δεξιότητες σου, να ανακαλύψεις σε βάθος τις γνώσεις που προσφέρει η μέθοδος- ενεργοποιώντας το νευρικό συστημα και τις ικανοτητές του για νέες ιδέες και μορφές οργάνωσης της κίνησης.
 
H μέθοδος δουλεύει σε βάθος. Ασχολείται με την ανθρώπινη μάθηση, με την οργανική μάθηση. Αυτό είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την διόρθωση ή την κατάκτηση ενός προκατειλημμένου στόχου. Πρόκειται για μια διαδικασία αφύπνισης της ικανότητας του νευρικού συστήματος να προσαρμόζεται και να βρίσκει νέες ιδέες. Μερικοί άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για αυτό αμέσως.  Αρχικά ενδιαφέρονται για την αποκατάσταση των σωμάτων τους που επιδεινώνονται. Αργότερα, αντιλαμβάνονται τα οφέλη και επιστρέφουν για να διερευνήσουν σε βάθος το πώς λειτουργεί η μέθοδος. Αντιλαμβάνονται κάποιες απλές διαδικασίες οργανικής μάθησης και βιώνουν αμέσως την αίσθηση ότι μπορούν να κινηθούν διαφορετικά ...
 
Το πιο σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι αισθάνονται ότι ότι αφορά την ποιότητα της ζωής τους. Η αντίδρασή μας στη βαρύτητα, είναι ένα στοιχειώδες ζήτημα για το νευρικό μας σύστημα. Ο ρυθμικός κυματισμός είναι ο πρωταρχικός τρόπος μετακίνησης – πριν απο τη μετακίνηση με τα πόδια και τα χέρια. Όταν αποδεσμευόμαστε το βάρος μας στη βαρύτητα ολόκληρη η στάση μας αλλάζει. Οι άνθρωποι επανεπισκέπτοναι ένα προγενέστερο στάδιο εξέλιξης, έναν άλλο τρόπο μάθησης: τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε στη φύση, όπως κάνουν τα μικρά παιδιά, δοκιμάζοντας διαφορετικές επιλογές. Αυτή είναι η ιδιοφυΐα του Feldenkrais.
 
Για παράδειγμα, πολλοί αντιμετωπίζουν προβλήματα με την πλάτη τους. Γνωρίζουμε όλοι ότι η πλάτη μας είναι αλληλεξαρτώμενη με όλα τα άλλα... τι συμβαίνει στην πλάτη όταν στεκόμαστε με τα γόνατα κλειστά, όταν οι αστράγαλοι δεν είναι εύκαμπτοι. Μέσα απο την προσέγγιση του Feldenkrais γίνεται σαφές οτι η διαφορά δεν αφορά την ευελιξία, αλλά  την κατανομή της ευελιξίας. Αν δεν ανοίξει το φάσμα της κινητικότητας θα συνεχίσουμε είμαστε πιο ευέλικτοι όπου είμαστε ευέλικτοι και όλο και πιο δύσκαμπτοι εκεί που είμαστε δύσκαμπτοι ή άκαμπτοι. Το θέμα είναι πώς να ανοίξει η κινητικότητα στα μέρη όπου δεν συμβαίνει και πως να ενσωματωθεί η κίνηση με αρμονία σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα. Αυτή η προσέγγιση στην κίνηση αφορά τη συμμετοχή ολόκληρου του σώματος - με ποικιλία επιλογών – αφορά την μάθηση και όχι τη διόρθωση.
 
Η μέθοδος δεν ασχολείται άμεσα με τα συναισθήματα, αλλά χρησιμοποιεί τα συναισθήματα για να ενισχυθεί η αντίληψη της οργάνωσης του σώματος. Αντιλαμβάνεσαι τη στάση σου απέναντι σε διαφορετικά πράγματα, παρατηρείς τον εαυτό σου να αλλάξει και να συμπεριφέρεται αλλιώς. Η ομορφιά της μεθόδου Feldenkrais είναι ότι το αποτέλεσμα έρχεται από ‘μέσα’. Είναι αποκαλυπτικό να δουλεύεις εξερευνώντας μέσα από τα συναισθήματα και την κίνηση - σε περιβάλλον ασφαλές όπου οι άνθρωποι δεν αισθάνονται εκτεθειμένοι, ευάλωτοι.  Οι μαθητές βλέπουν τις επιλογές τους και στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τη ζωή τους. Μέσα απο αυτή τη διαδικασία μάθησης κερδίζουν πραγματικά την ανεξαρτησία τους.
 
Η μέθοδος Feldenkrais καλλιεργεί την ατομικότητα, μαθαίνουμε να ακούμε απο ‘μέσα’ τον μοναδικό εαυτό μας.
 
 (excerpts FELDENKRAIS JOURNAL U.K. No 4 / Autumn 1992)
 

Feldenkrais και χρόνιος πόνος.
 
Trying the Feldenkrais Method for chronic pain
By JANE E. BRODY OCT. 30, 2017
The New York Times
 
Μετά από δύο ωριαίες συνεδρίες που επικεντρώθηκαν πρώτα στην ευαισθητοποίηση του σώματος και στη συνέχεια στην επανεκπαίδευση της κίνησης, στο Ινστιτούτο Feldenkrais της Νέας Υόρκης, κατάλαβα τι σημαίνει να βιώσεις μια απίστευτη ελαφρότητα του είναι. Έχοντας προσωρινά τουλάχιστον απελευθερώσει την ένταση των μυών που επιδεινώνει τον πόνο του ισχίου και της πλάτης, αισθανόμουν ότι περπατούσα στον αέρα.  Είχα αποφύγει να γράψω για αυτή τη μέθοδο αντιμετώπισης του πόνου, επειδή σκεφτόμουν ότι ήταν ένα είδος χωρίς επιστημονική βάση.
 
Λάθος!  Η μέθοδος Feldenkrais είναι μια από τις πολλές και πιο δημοφιλείς τεχνικές κίνησης, παρόμοιες με την τεχνική Alexander, που προσπαθούν να ενσωματώσουν καλύτερα τη σύνδεση μεταξύ νου και σώματος. Το σώμα αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του και μαθαίνοντας πώς να συμπεριφέρεται με λιγότερο άγχος, μπορεί να παραιτηθεί από πρότυπα κίνησης που προκαλούν ή συμβάλλουν στον χρόνιο πόνο.
 
Η μέθοδος αναπτύχθηκε από τον Moshe Feldenkrais, ισραηλινό φυσικό, μηχανικό μηχανικό και εμπειρογνώμονα στις πολεμικές τέχνες, μετά από τραυματισμό στο γόνατο. Η μέθοδος βασίζεται στις εξειδικευμένες γνώσεις του για τη βαρύτητα και τη μηχανική της κίνησης. Ανέπτυξε ασκήσεις για ευκολότερους, πιο αποτελεσματικούς τρόπους κίνησης. 
 
Πήγα στο Ινστιτούτο με την Cathryn Jakobson Ramin, συγγραφέα του πρόσφατα δημοσιευμένου βιβλίου "Crooked", το οποίο αναλύει λεπτομερώς τεχνικές και αποτελέσματα σχεδόν όλων των σημερινών προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση του πόνου στην πλάτη. Αφού επωφελήθηκε η ίδια από τα μαθήματα Feldenkrais, η κα Ramin είχε σοβαρούς λόγους να πιστεύει ότι θα με βοηθούσαν.
 
Στο βιβλίο της, μιλάει για την εμπειρία της Courtney King, η οποία είχε σπασμούς στην πλάτη του στα τέλη της δεκαετίας του '20. Η King έκανε εβδομαδιαία μαθήματα χορού και γιόγκα και σκέφτηκε ότι το άγχος αυτών των δραστηριοτήτων μπορεί να προκαλεί τον πόνο στην άκαμπτη πλάτη της. Αλλά μετά από μια σειρά συνεδριών Feldenkrais, «συνειδητοποίησα ότι ο πόνος είχε να κάνει με τον τρόπο που έφερα το σώμα μου κάθε μέρα».  Ακόμη και μετά από μία μόνο συνεδρία, κατάλαβα τι εννοούσε. Όταν φροντίζω να περπατάω στητά και με ροή, να κάθομαι στητά, ακόμα και να μαγειρεύω χαλαρή, χωρίς βιασύνη, δεν έχω κανένα πόνο. Οι αργές, απαλές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις που έκανα στο ομαδικό μάθημα Feldenkrais, με βοήθησαν να ευαισθητοποιηθώ για το πώς χρησιμοποιώ το σώμα μου σε σχέση με το περιβάλλον μου. Και η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή της συμπεριφοράς ενός ατόμου.
 
 Ένα κοινό πρόβλημα είναι η χρήση μικρών μυών για την εκτέλεση δράσεων που κανονικά προορίζονται για μεγάλες κινήσεις, βαρέως τύπου, με αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη κόπωση και συχνά τον πόνο.
Το ομαδικό μάθημα , που ονομάζεται Awareness through movement (Συνειδητότητα Μέσω της Κίνησης), έγινε πρίν από μια ατομική συνεδρία που ονομάζεται Functional Integration (Λειτουργική Ολοκλήρωση), με έναν θεραπευτή που με βοήθησε στην απελευθέρωση σφιγμένων μυών και αρθρώσεων που περιορίζουν την κίνηση μου και αυξάνουν τις ενοχλήσεις μου. Χρησιμοποιώντας απαλό άγγιγμα και κινήσεις, ο θεραπευτής εξατομίκευσε την προσέγγισή του στις ιδιαίτερες ανάγκες μου.  Ο απώτερος στόχος και των δύο μαθημάτων είναι η επανεκπαίδευση του εγκεφάλου - η δημιουργία νέων νευρικών οδών που έχουν ως αποτέλεσμα απλές κινήσεις που είναι φυσικά αποτελεσματικές και άνετες. Παρόλο που η μέθοδος Feldenkrais αναπτύχθηκε στα μέσα του 20ου αιώνα, οι νευροφυσιολόγοι απέδειξαν μεταγενέστερα την (νευρο)πλαστικότητα του εγκεφάλου, την ικανότητά του να σχηματίζει νέα πρότυπα, να αναδιοργανώνεται και να μαθαίνει νέους τρόπους να κάνει πράγματα.
 

Τα μαθήματα Feldenkrais είναι σχετικά χαμηλού κόστους (ομαδικά μαθήματα κατά μέσο όρο  8 έως 15 ευρώ, ατομικές συνεδρίες 25 έως 60 ευρώ) και δυνητικά προσβάσιμες σε όλους. Υπάρχουν περισσότεροι από 7.000 καθηγητές και επαγγελματίες που εργάζονται σε 18 χώρες, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων αριθμών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορείτε να συμμετάσχετε σε οποιαδήποτε ηλικία, δύναμη, επίπεδο φυσικής κατάστασης και κατάσταση ευεξίας. Οι ασκήσεις είναι αργές, απαλές και ρυθμιζόμενες σε ό, τι μπορείτε να κάνετε. Η χαλαρωτική τους επίδραση αντισταθμίζει το άγχος που δημιουργεί συστολικούς μυς, σφίξιμο και πόνο.
 

Πολλοί δάσκαλοι του Feldenkrais, όπως ο Marek Wyszynski, διευθυντής του κέντρου της Νέας Υόρκης, ξεκινούν την επαγγελματική ζωή ως φυσιοθεραπευτές, ενώ πολλοί άλλοι επαγγελματίες ξεκινούν χωρίς ιατρικό ιστορικό. Η εκπαίδευση διαρκεί τέσσερα έτη για την πιστοποίηση στην μέθοδο Feldenkrais. Ο δάσκαλος (Feldenkrais practitioner) ξεκινά παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο οι ασθενείς χρησιμοποιούν τους σκελετούς τους - πώς κάθονται, στέκονται και περπατούν, με ποιούς τρόπους  προκαλούν ή συμβάλουν στην παθολογία τους, είτε πρόκειται για δισκοπάθεια, αρθρίτιδα, πόνο στον ώμο ή στο γόνατο. Σύμφωνα με την έξυπνη παρατήρηση του Δρ. Feldenkrais, "Αν δεν ξέρετε τι κάνετε, δεν μπορείτε να κάνετε αυτό που θέλετε". Οι ασθενείς αποκτούν μια σαφή αισθητή εμπειρία για το πώς η στάση και η συμπεριφορά τους συμβάλλουν στον πόνο τους και τους περιορισμούς τους.
 

Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν υπερβολική δύναμη, σφίγγουν τα δόντια τους, κρατούν την αναπνοή τους προκαλώντας υπερβολική μυϊκή ένταση και σκελετικό στρες. Πριν από χρόνια, συνειδητοποίησα ότι οι συχνοί πονοκέφαλοι μου προέκυψαν από μια ασυνείδητη συνήθεια να σφίγγω το σαγόνι μου όταν συγκεντρώμαι. Οι δάσκαλοι του Feldenkrais δεν δίνουν έναν σωστό τρόπο συμπεριφοράς ή κίνησης.
Αντιθέτως, καλλιεργούν την ικανότητα των μαθητών να ανακαλύπτουν και να διορθώνουν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Αφού αναγνωρίσουν τις συνήθειές τους, οι μαθητές βιώνουν εναλλακτικές κινήσεις, στάσεις και συμπεριφορές και μέσω της πρακτικής, δημιουργούν νέες συνήθειες. Ο κ. Wyszynski μου είπε ότι υπάρχουν περισσότερα από 1.000 ξεχωριστά μαθήματα Feldenkrais που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα, τα περισσότερα από τα οποία περιλαμβάνουν καθημερινές δράσεις όπως η έκταση, το σήκωμα από μια καρέκλα, η στροφή, η κάμψη και το περπάτημα.
 

Ως μηχανικός μηχανικός και φυσικός, ο Δρ Feldenkrais κατάλαβε ότι η δουλειά του ανθρώπινου σκελετού ήταν να δέχεται την βαρύτητα για να παραμείνει όρθιος και ανέπτυξε τρόπους για να το επιτύχουμε με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. "Η καλή στάση επιτρέπει στον σκελετό να συγκρατεί και να στηρίζει το σώμα χωρίς να χρειάζεται να δαπανήσει περιττή ενέργεια παρά την έλξη βαρύτητας. Ωστόσο, με την κακή στάση του σώματος, οι μύες κάνουν μέρος της δουλειάς των οστών, και με κακή σκελετική στήριξη, οι μύες πρέπει να παραμείνουν συσπασμένοι για να αποτρέψουν το σώμα να πέσει »είπε  ο Marek Wyszynski.
 
 
https://www.nytimes.com/2017/10/30/well/trying-the-feldenkrais-method-for-chronic-pain.html