Μουσικοί & Feldenkrais

The Feldenkrais exercises are ingenious and simple.Yehudi Menuhin, Concert Violinist

Το ζωντανό σώμα

Η ελληνική λέξη soma σημαίνει «ζωντανό σώμα». Το 1976 ο Thomas Hanna, ένας από τους πρώτους Αμερικανούς μαθητές του Moshe Feldenkrais, το επαναπροσδιόρισε ως «το σώμα που βιώνεται από μέσα» και ανέπτυξε τα Somatics, τη μελέτη του ανθρώπινου όντος όπως βιώνεται από τον εαυτό του από μέσα. Ο όρος πλέον εφαρμόζεται σε διάφορους τομείς που ασχολούνται με την ανθρώπινη κίνηση όπως και τα Piano somatics.

Οι μεγάλοι ερμηνευτές δεν παίζουν όπως τους έμαθαν.

Ο Alan Fraser δημιούργησε τη μέθοδο Piano Somatics στο Μόντρεαλ, όπου στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο δάσκαλός του, Phil Cohen ίδρυσε το Concordia University Leonardo Project για να μελετήσει εξαιρετικές επιδόσεις στη μουσική, το θέατρο και τον χορό. Ανακάλυψε έναν κοινό παρονομαστή που ενώνει τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες: δεν παίζουν όπως τους έμαθαν. Η τεχνική ενός σπουδαίου ερμηνευτή ξεπερνά τις προσεγγίσεις της τυπικής παιδαγωγικής και μπορεί ακόμη και να τις αντιταχθεί ριζικά. Διαπίστωσε επίσης ότι οι ιδιότητες της εξαιρετικής ερμηνείας και απόδοσης μπορούν να αναλυθούν, να κωδικοποιηθούν και να διδαχθούν. Το έργο ζωής του Phil Cohen ήταν να καλλιεργήσει αυτό το «κάτι περισσότερο» που χρειαζόταν για να φτάσει  ο καλλιτέχνης στην υπέρβαση πέρα από την τυπική παιδαγωγική εκπαίδευση που είναι μια απαραίτητη προετοιμασία. Ο υπερβατικός καλλιτέχνης χρησιμοποιεί το σώμα του διαφορετικά: μια πιο διακριτική και πιο σύνθετη σχέση του με τον φυσικό του εαυτό προωθεί μια βαθύτερη έκφραση της καλλιτεχνικής του ψυχής.

Επιστροφή στο σώμα λοιπόν, έτσι όπως και στη Μέθοδο Feldenkrais νευροκινητικής επανεκπαίδευσης, την οποία μελέτησε σε βάθος και ο Fraser.  Ο Moshe Feldenkrais λάτρευε τις ριζοσπαστικές ιδέες – αλλά η φαινομενικά περίεργη αντίληψή του ότι «το πιο σίγουρο μονοπάτι προς την ψυχή ήταν μέσα από τον σκελετό» έχει πραγματικά νόημα: η απελευθέρωση του σώματος από την ένταση επιτρέπει στον σκελετό να έρθει σε πιο καθαρή κιναισθητική εστίαση – η αίσθηση του εαυτού βελτιώνεται. Και με βελτιωμένη εργονομία και στήριξη από το σκελετό, ο εγκέφαλος μειώνει τον συνολικό μυϊκό τόνο, διευκολύνοντας την κίνηση – με καλύτερη χρήση του εαυτού και πιο αποτελεσματική κίνηση όταν παίζει πιάνο.

Η εφαρμογή της σκέψης της μεθόδου Feldenkrais στην τεχνική του πιάνου είναι μοναδική. Όταν επιστρέφουμε στην έμφυτη δομή και λειτουργία του σώματος, έχουμε πρόσβαση στην καλύτερη από όλες τις σχολές τεχνικής πιάνου - δακτυλική δράση, βάρος χεριού, πίεση, χαλάρωση κλπ. που ενσωματώνει και τελικά αναζωογονεί τις παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας πιάνου.

Η ποιότητα της υπέρβασης στην ερμηνεία του πιάνου είναι μια αβίαστη, ελεύθερη τεχνική που επιτρέπει στον πιανίστα να μεταφέρει το νόημα της μουσικής χωρίς να μπαίνει τίποτα ανάμεσα στην πρόθεσή του και σε αυτό που ακούγεται. 

Μέσα από τη μέθοδο Feldenkrais ο μαθητής βιώνει πώς η ευθυγράμμιση του σκελετού μπορεί να ελαχιστοποιήσει τη μυϊκή «εργασία». Και μέσα από την κιναισθητική του αντίληψη, το σώμα λειτουργεί πιο ομαλά “σαν να επιπλέεις καθώς σμιλεύεις τον ήχο με ευκολία”. Αποκαλύπτονται συνήθειες που τον περιορίζουν αλλά και τρόποι να απελευθερωθεί από αυτές, γιατί όσο παράδοξο κι αν είναι, νιώθουμε άνετα με ό,τι είναι οικείο και δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε το άγνωστο, αντιστεκόμαστε στην αλλάγή.

Επιστροφή στο σώμα λοιπόν.